Amsterdam Monumentenstad

Herengracht 460

Huisnaam: Staetshuys
Adres: Herengracht 460
Oud adres: X451, wijk 56, klein nr. 550, kadaster I942, verponding 3088
Postcode: 1017CA
Gebouwtype: Woonhuis (dubbel huis)
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Empire
Bouwjaar: 1682/1685, 1803
Architect: Abraham van der Hart ? (1803)
Opdrachtgever: Hendrick Staets (1682), Isaac Hodshon (1803)

(13 afbeeldingen)

Herengracht 460

Het schilderij Gezicht op de Gouden bocht in de Herengracht (1671-1672) van Gerrit Adriaensz Berkheyde (1638-1698) toont op Herengracht 460 de nog onbebouwde kavels 17 en 18 van de Vierde Uitleg. Deze kavels gingen door verschillende handen, voordat ze uiteindelijk in 1675 voor ruim tienduizend gulden gekocht werden door de katholieke koopman en makelaar Hendrick Staets (1632-1687). Het Staetshuys werd gebouwd in 1682/85 op één van de laatste erven van de Vierde Uitleg van 1663 die nog moesten worden bebouwd. Op een schilderij van Matthijs Naiveu uit 1683 waarop de Hendrick Staets is afgebeeld, trots op zijn stoep, is achter de heer des huizes te zien dat het perceel naast het buurpand Herengracht 462 (met de fraaie entree) nog onbebouwd is: het is afgezet met een schutting. Het betreft Herengracht 464 op de hoek met de Spiegelstraat.

De voorgevel van Herengracht 460 heeft nog ongeveer de indeling uit de bouwtijd, ondanks de wijzigingen uit het begin van de 19de eeuw. Een vergelijking tussen de tekeningen van het 17de- en 18de-eeuwse Grachtenboek toont aan dat de gevel eind 18de eeuw nog grotendeels bestond. De deur- en raamomlijsting zijn gewijzigd en er is barokke dubbele stoep gemaakt. In 1803 werd deze opnieuw gewijzigd, nu in empire-stijl. De kroonlijst en attiek werden eveneens gewijzigd. Kenmerkend voor de empire zijn de geometrische vormen in het attiek. De dubbele stoep met stoephek in empire is zeldzaam in Amsterdam.

In het interieur verscheen in deze periode een suite, bestaande uit een achterkamer en een zaal op de beletage, waar de collectie van twintig 17de-eeuwse schilderijen van Izaak Hodshon (1772-1855) werden ondergebracht. Nu hangen daar beschilderde behangsels uit de Van Eeghenstraat, zelf weer van een onbekende plaats van elders afkomstig, als schilderijen aan de muur, aangeschaft door de huidige bewoners. Lange tijd waren hier kantoren gevestigd, maar nu heeft het grachtenhuis weer een woonbestemming. De vroeg-19de-eeuwse interieurs bestaan uit schouwen, stucplafonds en bovendeurstukjes. Eind 19de eeuw werden deze interieurs gewijzigd en in een voor die tijd typerende kleurstelling gebracht. Ook werden er in de hal beschilderingen aangebracht van de Haagse schilder Johannes Stortenbeker (1880-1899) met putti, bloemen en vogels. (Zie ook: Keizersgracht 435 en Keizersgracht 704.)

Gebruikte literatuur:

• J.B.L. De Balbian Verster. 'De bocht van de Herengracht'. Jaarboek Amstelodamum 27 (1930): p. 179-260
• Theo Rouwhorst. 'XXXII. Gevelbasementen.' Binnenstad 249 (dec. 2011)
• Hillie Smit. 'De interieurs van de patriciërswoningen in de negentiende eeuw.' In: Milko den Leeuw en Martin Pruijs (red.). De Gouden Bocht van Amsterdam. Den Haag, 2006: p. 114-125
• H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 473, 578

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1858
Adres: Herengracht 460
Adressen: Herengracht 460
Inschrijvingsdatum: 21-05-1970
Redengevende omschrijving: Dubbel huis (XVIIc, verbouwd XVIIIc en XIXa) met gevel met hoeklisenen en middenrisaliet, onder rechte lijst met attiek (XVIIc, verbouwd XIXa). Kelderpui, stoep, stoeppalen en -hek, deur en vensteromlijsting, deur, -kalf,vensterhekjes en roedenverdeling, alle empire.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]