Herengracht 280 
Adres: Herengracht 280
Oud adres: KK196, wijk 37, klein nr. 459, kadaster E3863, verponding 878
Postcode: 1016BX
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Lodewijk XIV
Bouwjaar: 1709, 1910
Architect: K.P.C. De Bazel (1910)
Opdrachtgever: Jacob Danckerts (1709), mr. H.J. van Ogtrop (1910)
(9 afbeeldingen)
Zandstenen lijstgevel met rechte kroonlijst met daarboven een attiek met twee wapens, zijlisenen, hoekschoorstenen, in Lodewijk XIV-stijl uit 1709. Verbouwd in 1910: deur en ramen ontworpen door K.P.C. de Bazel. Vier zijlichten in de ingangspartij. Interieur: gewelfde stucgang uit 1709 (met toegevoegde houten lambrizering van De Bazel). In 1910 werden ook interieurelementen van elders ingebracht, waaronder een betimmering in Lodewijk XVI-stijl uit Herengracht 270 (in de voorkamer). Tuinhuis (=gemeentelijk monument 280104).
Herengracht 280 heeft een strenge, voorname zandstenen lijstgevel bekroond door een rechte kroonlijst met daarboven een attiek waarin de familiewapens van de opdrachtgevers Jacob Danckerts en zijn vrouw Maria Kennemer zijn aangebracht. Het huis is in 1910 verbouwd in opdracht van mr. H.J. van Ogtrop. De deur en ramen zijn ontworpen door K.P.C. de Bazel, bekend van gebouw De Bazel in de Vijzelstraat. De deur is een éénpaneelsdeur met platte opleglijsten voorzien van snijwerk. Ondanks de vertrouwde constructie is toch een geheel eigentijdse deur ontstaan. Opmerkelijk is de toepassing van zijlichten, die in Amsterdam doorgaans bij 17de-eeuwse huizen voorkomt.
Ook in het interieur herkennen we de hand van De Bazel, namelijk aan het tochtportaal en de houten lambrizeringen die aan de gang uit 1709 zijn toegevoegd. De gang is trouwens, ook zonder deze wijzigingen, van grote kunsthistorische waarde: het is een goed voorbeeld van de gewelfde stucgang die vanaf het einde van de 17de eeuw tot begin 18de eeuw in Amsterdam voorkomt, geïnspireerd op de galerijen in het stadhuis op de Dam van Jacob van Campen. De stenen gewelven werden nagebootst met een gewelfd stucplafond, opgehangen aan een houten draagconstructie die bestaat uit houten ribben. Aan het plafond van de treffen we twee figuratieve stucreliëfs aan die tot vroegste voorstellingen in stuc in een Amsterdams grachtenhuis behoren. Daaronder een voorstelling van de Mildheid. Ze vormen de schakel tussen de gewelfde stucgangen uit de late 17de eeuw naar de overdadige stucplafonds van Ignatius en Jan van Logteren.
In 1910 werden enkele interieurelementen van elders ingebracht. In de voorkamer werd een betimmering in Lodewijk XVI-stijl uit 1773 aangebracht, afkomstig uit Herengracht 270, terwijl in de tuin een beeld van Mercurius kwam te staan, afkomstig van Herengracht 286, maar oorspronkelijk gemaakt voor het buitenhuis Rozenburg in de Watergraafsmeer. De Bazel ontwierp de eetkamer, eveneens met houten betimmeringen bestaande uit wandpanelen en een buffet.
Gebruikte literatuur:
- Paul Spies e.a. Het Grachtenboek. Den Haag, 1991: p. 139
- Hans Tulleners en Peter Quatfass. Amsterdamse stijlkamers binnen de Singelgracht. Verborgen interieurs van werelderfgoedstad Amsterdam. Amsterdam, 2023: p. 66-67
- Pieter Vlaardingerbroek. 'Gewelfde stucwerkgangen. De vroegste voorbeelden van stucplafonds in Amsterdam.' In: E.F. Koldewij (red.). Stuc. Zwolle, 2010: p. 130-139
- H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993; p. 317
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1793
Adres: Herengracht 280
Adressen: Herengracht 280
Inschrijvingsdatum: 21-05-1970
Redengevende omschrijving: Pand met zandstenen gevel onder rechte lijst en attiek, met twee vierkante schoorstenen op het dak (XVIIIa) en vijf Louis XIV flesbalusters.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
[Grachtenboek van Caspar Philips]
Laatste wijziging: september 2023