Keizersgracht 
Kroonlantaarn
Naam: Kroonlantaarn
Adres: Keizersgracht
Gebouwtype: Straatmeubilair
Bouwstijl:
Neostijlen
Bouwjaar: 1883
Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam
(9 afbeeldingen)
Eén van de ca. 6000 gietijzeren lantaarnpalen 'model 1883' met een replica van de oorspronkelijke 'kroonlantaarn' uit 1883, oorspronkelijk een gaslantaarn, daarop.
De kroonlantaarn uit 1883 wordt bekroond door de keizerskroon, die op het stadswapen van Amsterdam staat en op diverse plaatsen in de binnenstad te zien is, o.a. op de Westertoren en op vele gevelstenen. In 2006 besloot de gemeenteraad, na een actie van het 'Amsterdams Kroonlantaarncomité' (een initiatief van de VVAB) de kroonlantaarn langs de grachten terug te brengen. De raad besloot tegelijkertijd tot de terugkeer van de Ritterlantaarn in de binnenstad. De lantaarn is geëlektrificeerd maar was oorspronkelijk een gaslantaarn. Op de binnenplaats van Krasnapolsky staan enkele kroonlantaarns die nog echt op gas branden. Die werden op 5 december 1997 onthuld door directeur Wim Eggenkamp van de NV Stadsherstel, die de lantaarns in Engeland liet maken. Daarbij was ook Walther Schoonenberg aanwezig, die in 2000 het initiatief nam tot de oprichting van het Amsterdams Kroonlantaarncomité. Het comité zag zich gesteund door een Comité van Aanbeveling, met daarin bekende Nederlanders als Jos Brink en Geert Mak. Dorothy Heijmeijer werd voorzitter en Schoonenberg secretaris. De vergaderingen van het comité werden gehouden in het woonhuis van Heijmeijer van Heemstede op de Prinsengracht 849. Tijdens deze bijeenkomsten aan de keukentafel stond een authentieke kroonlantaarn (op de kop getikt bij een antiquair) prominent op een tafeltje. Het comité werd opgeheven toen de gemeenteraad besloot de kroonlantaarns te gaan plaatsen. Het doel was immers bereikt. De actie voor de terugkeer van de Amsterdamse kroonlantaarn wordt beschreven in een onder auspiciën van het stadsdeel Centrum uitgegeven boekje, geschreven door Arnold Korporaal. Daaruit blijkt dat de kroonlantaarn niet in het Amsterdamse stadsbeeld was teruggekeerd zonder de steun van stadsdeelwethouder Guido Frankfurther.
Gebruikte literatuur:
- Arnold Korporaal. Nieuw licht op oude grachten. De ontwikkeling van twee lantaarns voor de Amsterdamse Binnenstad Amsterdam: Centrum en de Dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer, 2006 [PDF-bestand]
- Walther Schoonenberg. 'Gaslantaarn ontstoken'. Binnenstad 169 (maart 1998)
- Walther Schoonenberg. 'De kroonlantaarn terug in Amsterdam.' Maandblad Amstelodamum 86 (1999)
- Walther Schoonenberg. 'Eerste kroonlantaarns langs grachten geplaatst.' Binnenstad 231 (nov. 2008)
Laatste wijziging: december 2021