Amsterdam Monumentenstad

Leidsegracht 10

Adres: Leidsegracht 10
Oud adres: HH5, wijk 33, klein nr. 5, kadaster E4056, verponding 5962
Postcode: 1016CK
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Klokgevel
Bouwstijl: Hollands Classicisme
Bouwjaar: 1665, 1ste kwart 19de eeuw
Opdrachtgever: Barend Graat
Restauratie: 1966

(12 afbeeldingen)

Leidsegracht 10

Kunstenaar Barend Graat (1628-1709) kocht op de veiling van 5 januari 1664 een kavel aan de Leidsegracht in de Vierde Uitleg waar een hele reeks woonhuizen werd gebouwd, te zien op de kaart van Jacob Bosch uit 1679. De 36-jarige kunstenaar gaf een meester-timmerman de opdracht een woonhuis te bouwen. Het heeft één van de eerste klokgevels van Amsterdam, die nog sterk op een halsgevel lijkt (ook wel ingezwenkte halsgevel genaamd). Graat was niet alleen schilder maar ook maker van ornamenten. Misschien heeft hij de ornamenten van zijn woonhuis zelf ontworpen. Let bijvoorbeeld op het festoen met een cartouche met het bouwjaar 1665. Het cartouche is vormgegeven als een afhangend kleedje. De twee ovale zolderlichten, de zgn. oeuil-de-boeuf, zijn sterk afwijkend en worden gevormd door twee palmtakken die met strikjes aan elkaar zijn gebonden. Vermoedelijk dateren deze echter uit ca. 1800, uit dezelfde tijd als het snijraam en de ramen in Empirestijl.

Het pand is ook verbouwd en gerestaureerd in 1966 en in 1974 en diende daarna zowel als woning en kantoor. In de jaren negentig kwam het pand in handen van de vastgoedhandelaar Lüske en werd opnieuw verbouwd. Daarna stond het jarenlang leeg en klaarblijkelijk werd het pand niet meer onderhouden. Lekkage leidde tot zwamvorming in de houtconstructies. Het buurpand nr. 10 was in 1981 gekraakt en in 1997 werd ook nr. 12 gekraakt. Na de ontruiming wordt het pand bewoond door twee studenten als anti-kraakwacht.

Barend Graat woonde zijn hele leven in Amsterdam en heeft van 1645 tot 1709 vele tekeningen en schilderijen vervaardigd waarvan er nu nog ruim honderd bekend zijn. Opgeleid door zijn oom Hans Bodt tot dier- en landschapsschilder ontwikkelde hij zich in de loop der tijd tot genre- en historieschilder; bovendien schilderde hij vele portretten van Amsterdammers, met name van kooplieden en hun families.

Gebruikte literatuur:

• Theo Rouwhorst. 'XXXII. Gevelbasementen.' Binnenstad 249 (dec. 2011)
• Mark Zegeling. Sterke verhalen voor bij de borrel. Alle geheimen achter de gevels van de KLM-huisjes. Amsterdam, 2013: p. 73

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 3352
Adres: Leidsegracht 10
Adressen: Leidsegracht 10
Inschrijvingsdatum: 07-07-1970
Redengevende omschrijving: Pand met fraaie en gave ingezwenkte halsgevel (1665) met siertrossen, middenrisaliet, festoenen (op een waarvan het jaartal) en twee oeils-de-boeuf. Kelderpui, stoep met drie gegroefde balusters en zitbankje, deur, snijraam en empireroedenverdeling, alles XIXa.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]