Kalverstraat 71 
Adres: Kalverstraat 71
Oud adres: E38, wijk 26, klein nr. 204, kadaster F3545, verponding 3544
Postcode: 1012NZ
Gebouwtype: Winkel-woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwjaar: 1725, 1887
Architect: Jan van der Streng (1725)
Opdrachtgever: Firma Pander (1887)
(7 afbeeldingen)
In 1725 in opdracht van het Burgerweeshuis gebouwd t.b.v. een herberg. Dit pand werd in 1887 ingrijpend verbouwd, voor de winkel van Pander, tot een dubbel pand met lijstgevel, in 1899 opnieuw verbouwd (onderpui).
Op deze locatie stond het oude Burgerweeshuis uit 1560 met een trapgevel met klauwstukken, waarvan een fraaie oude tekening bestaat. De vleugelstukken van halsgevels worden vaak klauwstukken genoemd. De tekening toont waar deze benaming vandaan komt: het waren vaak echte klauwen die als vleugelstukken waren aangebracht. De trapgevel van het oude Burgerweeshuis kan als een voorloper van de halsgevel worden gezien.
Na de Alteratie verhuisde het Burgerweeshuis naar het voormalige St. Luciënklooster aan de overzijde van de Kalverstraat. Het oude weeshuis bleef eigendom van het Burgerweeshuis en werd verhuurd, sinds 1616 door de herbergier Pieter Meulemans, die de Keizerskroon boven de ingang liet plaatsen. In het pand was in de 17de eeuw ook al als veilinghuis in gebruik, waar Rembrandt aats tussen 1653 en 1658 zes gedwongen publieke veilingen moest houden. Het was ook een ontmoetingsplaats voor kunstenaars. In 1725 werd het pand ten behoeve van de herberg gesloopt en vervangen door nieuwbouw, ontworpen door de timmerbaas Jan van der Streng, waarvoor beeldhouwer Ignatius van Logteren in 1725 een mooie geveltop met mensfiguren - twee weeskinderen - maakte, als verwijzing naar de vroegere functie van het gebouw, ook naar het gebouw zelf, want dat had ook twee beelden van weeskinderen in de gevel.
In 1887 werd het pand opnieuw ingrijpend verbouwd, waarbij de geveltop werd afgenomen en het interieur geplaatst. In 1911 schonk de firma het beeldhouwwerk aan het Rijksmuseum, waar het werd aangebracht in de gevel van het fragmentengebouw en het nog steeds te bewonderen is (in de gevel van de Drucker-uitbouw aan de zijde van de onderdoorgang).
Gebruikte literatuur:
- I.H. v. E. ''De Keizerskroon'. Een optisch bedrog'. Maandblad Amstelodamum 56 (1969): p. 162-168
- Pieter Fischer. Ignatius en Jan van Logteren. Beeldhouwers en stuckunstenaars in het Amsterdam van de 18de eeuw. Alphen a/d Rijn, 2005: p. 193-194
Laatste wijziging: augustus 2022