Kerkstraat 259 
Adres: Kerkstraat 259
Oud adres: AA701, wijk 58, klein nr. 104, kadaster I1589, verponding 4536
Postcode: 1017GW
Gebouwtype: Koetshuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwjaar: ±1671Â, 1774-1775
Restauratie: 2011
(14 afbeeldingen)
Koetshuis van Keizersgracht 672, dwarshuis met koetshuisdeuren, middenrisaliet met deuromlijsting met rustico-poortje. Gevel aan tuinzijde is monumentale pronkgevel met klassiek tempelfront en beelden. Gerestaureerd in 2011, interieur teruggebracht in de toestand van ca. 1884.
Het koetshuis is enkele jaren na de voltooiing van het huis, gebouwd in 1671, tot stand gekomen en in 1774-1775 werd het koetshuis, dat aanvankelijk ruimte bood aan een tuinhuis, een stal en een klein woonhuis, ingrijpend verbouwd om plaats te maken voor één groot koetshuis met een koetsierwoning daarboven. Alleen de gevel aan de tuinzijde, eveneens naar ontwerp van Dortsman, bleef behouden. Wel werd deze gevel toen met zandsteen verfraaid en bij deze gelegenheid plaatste men tevens de beelden in de nissen: links Silenus met de jonge Bacchus, rechts Flora en de buste van Apollo in het midden. In 1916 heeft de familie Van Loon het koetshuis door de architecten Staal & Haalmeijer tot garage laten verbouwen; om de koetsen te stallen beschikte men nog over een tweede koetshuis aan de overkant van de gracht, waar de familie tot aan de Tweede Wereldoorlog gebruik van maakte.
In 1884 werd het ensemble van woonhuis, tuin en koetshuis aangekocht door de familie Van Loon. Toen jonkheer Maurits van Loon in 1949 Keizersgracht 672 van zijn vader erfde, was het grote huis verhuurd. In de jaren ’50 heeft hij daarom het koetshuis tot woning voor zichzelf laten verbouwen door de architect C.W. Royaards. In de op de eerste verdieping gelegen woonvertrekken zijn bij deze gelegenheid oude betimmeringen en andere interieuronderdelen van elders verwerkt, zodat niets meer herinnert aan de oorspronkelijke, eenvoudige woning van de koetsier en zijn gezin.
Vaak horen koetshuizen niet meer officieel bij de grachtenhuizen, omdat het eigendom gesplitst is. Echter, Kerkstraat 259 hoort sinds kort weer bij het bijbehorende grachtenhuis, Keizersgracht 672. Het dwarshuis onder een lijstgevel met middenrisaliet heeft drie koetshuisdeuren met ronde bovenlichten. De ronde bogen hebben zandstenen sluitstenen. De scharnieren van de deuren zijn geplaatst in zandstenen blokken. De middelste deur is geplaatst in een rustico poortje.
Bij de restauratie in 2011 is het koetshuis teruggebracht in de toestand van ca. 1884. Zo is er een kolom met consoles teruggeplaatst die van oude foto's bekend was (de consoles daarvan zijn een kopie van vergelijkbare consoles in het Centraal Station dat in dezelfde tijd is gebouwd). De kolom is van staal, het origineel was van gietijzer. De restauratie heeft echter enkele door Royaards ingebrachte elementen gehandhaafd (zoals een schouw en een marmeren fonteintje).
Gebruikte literatuur:
- Tonko Grever en Florentine van Everdingen. 'Restauratie koetshuis Museum Van Loon.' Binnenstad 235 (augustus 2009)
- Pieter Vlaardingerbroek. Adriaan Dortsman 1635-1682. De ideale gracht. Zwolle, 2013: p. 30, 53-60
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 2856
Adres: Kerkstraat 259
Adressen: Kerkstraat 259
Inschrijvingsdatum: 25-06-1970
Redengevende omschrijving: Groot koetshuis (XVIII A) met voorgevel (begin XIX?) onder rechte lijst met dakkapellen en zandstenen risalieten en achtergevel (XVIII A) met beelden op sokkels in nissen, buste boven toegangsdeur, pilasters, zuilen, tryglifenlijst en timpaan met reliëf, bekroond door attiek met balustrade. Het bijbehorende woonhuis aan de Keizersgracht 672 is beschermd onder nummer 2695.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: februari 2013