Amsterdam Monumentenstad

Herengracht 281-283

Adres: Herengracht 281-283
Oud adres: 281: KK154, wijk 29, klein nr. 172, kadaster F210, verponding 5020
283: KK153, wijk 29, klein nr. 171, kadaster F209, verponding 5019
Postcode: 1016BK
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Verhoogde halsgevel
Bouwstijl: Hollands Classicisme
Bouwjaar: 1660
Restauratie: 281: 1987

(8 afbeeldingen)

Herengracht 281-283

De verhoogde halsgevel is een overgangstype van de trapgevel naar de halsgevel, beïnvloed door het Hollands classicisme, en komt tussen 1640 en 1670 voor, meestal in combinatie met (classicistische) pilasters. Hier zien we echter een verhoogde halsgevel-tweeling zonder pilasters uit 1660. (Het linkerpand heeft het geschilderde opschrift 'Anno 1659' in de deurkalf staan. Dit is recentelijk aangebracht.) De geveltoppen hebben een gebogen topfronton, een guirlande om de hijsbalk en twee fraai gebeeldhouwde raampjes, zogenaamde oeil-de-boeuf's (osse-ogen).

Het linkerpand, Herengracht 281, had zijn oeil-de-boeuf's verloren, maar bij de restauratie in 1987 werden de oeil-de-boeufs van een gesloopt pand gebruikt (Zwanenburgerstraat 4, gesloopt voor de Stopera). Het komt wel vaker voor dat ornamenten van gesloopte gevels in de stad worden hergebruikt. De halsgeveltop van Zwanenburgerstraat 4 is overigens in 1996 herplaatst op het pand Lange Niezel 24. De ornamenten van de "Verdwenen Stad" werden bewaard op de werf van het Bureau Monumentenzorg.

In ±1815 is in beide huizen de insteek doorgetrokken tot aan de voorgevel. In de 19de eeuw gebeurde dat vaak, om ruimte te winnen, maar het ging ten koste van het hoge voorhuis. Gelijktijdig zijn ook de deur en ramen gewijzigd.

Gebruikte literatuur:

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1596
Adres: Herengracht 281-283
Adressen: Herengracht 281 1,2,3,H
Inschrijvingsdatum: 26-05-1970
Redengevende omschrijving: Pand met halsgevel (XVIIc); pui en deurpartij uit-1800.
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1597
Adres: Herengracht 281-283
Adressen: Herengracht 283 1,2,3,H
Inschrijvingsdatum: 26-05-1970
Redengevende omschrijving: Pand met halsgevel met oeils-de-boeuf (XVIIc); deurpartij XIX A.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]