Amsterdam Monumentenstad

Herengracht 218-220

Adres: Herengracht 218-220
Oud adres: 218: LL174, wijk 40, klein nr. 428, kadaster E3752, verponding 1918
220: LL175, wijk 40, klein nr. 429, kadaster E3753, verponding 1919
Postcode: 1016BT
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Trapgevel
Bouwstijl: Amsterdamse Renaissance
Bouwjaar: 1616±, 1702
Opdrachtgever: in 1930 door gemeente gekocht, Historisch-Economische Bibliotheek door Kok ontworpen, thans R.C. Maagdenhuis - kantoor
Restauratie: 1926 (IJ. Kok), 1990

(20 afbeeldingen)

Herengracht 218. Trapgeveltop.

Dit vroege type dubbel huis bestaat uit een huis (Herengracht 220) met zijhuis (Herengracht 218). Het zijhuis werd apart verhuurd, maar is in 1920 met het hoofdhuis samengevoegd. De twee huizen hebben trapgevels van ongelijke grootte. De bijnaam van dit dubbele huis luidt, om deze reden, 'Vader en Zoon'. De ongelijke tweeling hebben trapgevels met grote trappen met klauwstukken: een voorbeeld van de Amsterdamse renaissance.

Het hoofdhuis heeft een fraai interieur uit verschillende perioden. De sobere gewelfde gang, die vermoedelijk in 1702 gelijktijdig met het achterhuis is gemaakt, loopt langs een trappenhuis met een fraai gesneden traphek en een 17de-eeuws binnenplaatsje. Aan deze binnenplaats ligt, in het souterrain, een antieke keuken en bijkeuken. De bijkeuken heeft nog de originele koperen pomp.

Vanuit de keuken gaat een trap naar een drijvende kelder: een kelder die met de grondwaterstand op een neer kon bewegen. De kelder is geheel betegeld. Tijdens de restauratie werd een herdenkingssteen ontdekt met de volgende tekst: Anthony Blok van Beek, de eerste steen geleyt. den 20 junius 1702. Het was bekend dat deze steen gemetseld was tijdens de bouw van het nieuwe achterhuis in 1702, maar men had aangenomen dat hij verdwenen was. De steen kwam tevoorschijn bij het verwijderen van een stookinstallatie.

De zaal uit ±1790 is in een overgangstype van Lodewijk XVI-stijl naar empire. Vanuit de zaal kijkt men naar de tuin, waar een tuinhuis uit ±1750 staat, in Rococo-stijl.

Herengracht 218-220 is in eigendom van het R.C. Maagdenhuis (de vroegere eigenaar van het gelijknamige pand aan het Spui). De restauratie van 1990 ging niet verder dan de panden te behoeden voor verval. Deze opzet past goed in de zienswijze van de monumentenzorg aan het begin van de 21ste eeuw: het gebouw bewaren zoals het is, alleen technisch verval wordt hersteld. Vanuit deze gedachte werd de definitieve opzet met meer restauratieve elementen ontwikkeld, waarmee geprobeerd is anachronistische elementen te verwijderen. In de jaren twintig van de vorige eeuw heeft de toenmalige architect IJsbrand Kok zeer specifiek en tijdgebonden elementen aangebracht, hetgeen in zijn tijd een algemeen aanvaarde aanpak in de monumentenzorg was. De elementen die Kok erin heeft aangebracht zijn inmiddels weer grotendeels verwijderd en daardoor wordt het huis tijdlozer. Eén gedeelte, waarin alle specifieke elementen vertegenwoordigd zijn, is echter bewaard ter herinnering aan Koks restauratie.

Gebruikte literatuur:

• J. Vriese. 'Snijramen'. Ons Amsterdam 10 (1958): p. 215-218

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1771
Adres: Herengracht 218-220
Adressen: Herengracht 218
Inschrijvingsdatum: 26-05-1970
Redengevende omschrijving: Pand met gevel met grote trappen in sobere late Hendrik de Keyser-trant (XVIIb); empire deur en snijraam.
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1772
Adres: Herengracht 218-220
Adressen: Herengracht 220
Inschrijvingsdatum: 26-05-1970
Redengevende omschrijving: Pand met gevel met grote trappen in sobere late Hendrik de Keyser-trant (XVIIb); empire deur en snijraam.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]