Herengracht 203 
Het Koopmanshuis
Huisnaam: Het Koopmanshuis
Adres: Herengracht 203
Oud adres: LL122, wijk 30, klein nr. 215, kadaster F368, verponding 5272
Postcode: 1016BE
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Trapgevel
Bouwstijl:
Amsterdamse Renaissance
Bouwjaar: 1618
Opdrachtgever: Wolfert Webber
Restauratie: 1920, 2001
(9 afbeeldingen)
Trapgevel met enkele grote trappen met klauwstukken, in Amsterdamse renaissancestijl met grote trappen en blokken. Bovenste deel is in de 19de eeuw vernieuwd, maar in 1920 gereconstrueerd met een gebroken gebogen topfronton zoals afgebeeld in Caspar Philips. 17de-eeuws basement met ronde souterraintoegang. Interieur: secretenwand.
Dit grachtenhuis is bijzonder goed bewaard gebleven en maakt nog deel uit van de oorspronkelijke bebouwing van de Derde Uitleg. Het huis heeft een gevel in de Amsterdamse renaissancestijl, de 'stadsstijl' van de vroege 17de eeuw. De bakstenen trapgevel is 8,38 m breed en wordt gekenmerkt door ontlastingsbogen met natuurstenen sluit- en middenstenen, doorlopende banden, grote trappen met klauwstukken en een gebroken topfronton. Ook heeft de gevel dubbele pilasters, een typisch kenmerk van gevels ontworpen door Hendrick de Keyser (zie bijvoorbeeld Oudezijds Voorburgwal 57). Of de gevel ook werkelijk door de beroemde stadsarchitect is gebouwd, is echter onbekend.
Het huis is in 1618 gebouwd in opdracht voor de wijnkoper Wolfert Webber, die sinds 1588 in Amsterdam woont en daar fortuin maakte. In 1600 trouwde hij met Agniesjen Kocks en ging wonen in het huis De Thoorn van Straetsburgh (Warmoesstraat 140), genoemd naar de woonplaats van Webber. Het echtpaar maakte direct na de aanleg van de grachtengordel de overstap van de oude naar de nieuwe stad. Ze namen de gevelsteen van hun oude huis mee naar de Herengracht, maar deze is niet langer daar aanwezig.
Overigens bestaat er een vreemd verhaal over de familie Webber. Dochter Anneke zou een affaire met een tuinman hebben gehad en zij zouden naar Nieuw Amsterdam zijn gevlucht, haar ouder broer Wolf achterna. Vermoedelijk is het verhaal echter verzonnen door Washington Irving, één van de eerste geschiedschrijvers van Nieuw Amsterdam. Voor Amerikanen is het verhaal interessant omdat Wolfert Webber een bastaardkind van Willem van Oranje zou zijn en het erfdeel van Anneke door de prins vastgezet zou zijn, na haar vlucht naar Amerika. Nazaten proberen aanspraak te maken op dat geld.
De naam 'Koopmanshuis' is merkwaardig. Bijna alle grachtenhuizen zijn koopmanshuizen, waarmee een combinatie van woon- en pakhuis (pakzolders) bedoeld wordt. Bij dit huis is echter duidelijker dan bij andere grachtenhuizen te zien dat de middenramen op de bovenverdiepingen oorspronkelijk pakhuisluiken hadden. Op de pakzolders werden de koopmansgoederen opgeslagen. Het souterrain was vanwege het hoge grondwaterniveau minder geschikt voor opslag. Het is waarschijnlijker dat de huisnaam van het oude huis in de Warmoesstraat ook werd gebruikt voor dit huis.
Het huis is in 1920 gerestaureerd, waarbij het topje van de trapgevel is gereconstrueerd aan de hand van de tekening in het Grachtenboek van Caspar Philips. In 2001 is het pand opnieuw gerestaureerd.
Gebruikte literatuur:
Mark Zegeling. Sterke verhalen voor bij de borrel. Alle geheimen achter de gevels van de KLM-huisjes. Amsterdam, 2013: p. 222
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1569
Adres: Herengracht 203
Adressen: Herengracht 203
Inschrijvingsdatum: 26-05-1970
Redengevende omschrijving: Pand met gevel met grote trappen in late Hendrik de Keyser trant (plm 1625), waarvan het bovenste deel van de top in 1900 is vernieuwd.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: januari 2017