Prins Hendrikkade 131 
Adres: Prins Hendrikkade 131
Postcode: 1011AP
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwjaar: 1651, 1888
Architect: Eduard Cuypers (1888)
Bewoners: Michiel de Ruyter (vanaf 1655)
Restauratie: 1929
(12 afbeeldingen)
Huis uit 1651, sinds 1655 woonhuis van Michiel de Ruyter, renaissancegevel met ontlastingsbogen, oorspronkelijk met trapgevel. In de 19de eeuw werd de gevel verhoogd en gewijzigd onder een rechte kroonlijst, gesneden deurkalf met zeilschepen. De portretbuste met borstbeeld van Michiel de Ruyter is aangebracht in 1829. Het pand is inwendig verbouwd door Eduard Cuypers in 1888. In 1929 werd de vensters met de kleine roedenverdeling aangebracht.
Michiel Adriaensz de Ruyter (1607-1676), Nederlands beroemdste admiraal uit de Gouden Eeuw, werd op 11 november 1653 aangesteld als vice-admiraal van de Amsterdamse Admiraliteit. Vanaf 1655 huurde hij Prins Hendrikkade 131, toen hij vanuit zijn geboorteplaats Vlissingen naar Amsterdam verhuisde. Hij kreeg daarna in 1655 het 'grootburgerschap' aangeboden door de stad Amsterdam, vanwege zijn "voortreffelijcke diensten aen den lande gedaen", waardoor hij het poorterschap verwierf. In 1661 kocht hij het woonhuis. Echter, De Ruyter was weinig in Amsterdam, want het grootste deel van zijn leven bracht hij door op zee. Hij voerde acht keer het opperbevel in een zeeslag. De hoogtepunten in zijn maritieme carrière waren de overwinning in de Vierde Zeeslag in 1666 en de tocht naar Chatham in 1667. Minder bekend is dat De Ruyter actief was in de koopvaardij. Zijn verhuizing naar Amsterdam bood het voordeel dat hij zijn persoonlijke koophandel beter kon bedrijven vanuit de belangrijkste handelsstad van de Republiek. In 1661 was hij één van de oprichters van de Noortcaepse Compagnie, een handelsonderneming die zich ondermeer met de walvisvaart bezig hield. De Ruyter werd echter steeds weer opgeroepen het vaderland te dienen. In 1676 maakte een kanonskogel in de Baai van Syracuse een einde aan zijn leven. Zijn gebalsemde lijk werd op 18 maart 1677 onder grote belangstelling in de Nieuwe Kerk bijgezet. Het huis bleef tot 1718 in de familie, toen de kleindochter van de admiraal het voor 16.000 gulden verkocht aan Jan Agges Scholten. Bij de verkoop werd het huis betiteld als 'waar de ruiter boven de deur staat' en in 1760 nog eens als met 'een ruiter te paard' boven de deur. Kennelijk was er een gevelsteen of deurkalf waarop een beeltenis stond van een ruiter te paard, een verwijzing naar de beroemde bewoner. Dit huisteken is helaas niet meer aanwezig. De huidige gevelsteen met een borstbeeld van Michiel de Ruyter is in 1829 geplaatst.
Op een groepsportret van Michiel de Ruyter en zijn familie uit 1662 zit links Michiel de Ruyter, zijn derde vrouw Anna van Gelder (1614-87) en haar zoon uit een eerder huwelijk Jan Pauwelsz van Gelder (1647-73). De drie kinderen uit De Ruyters tweede huwelijk zijn staande voorgesteld: uiterst rechts Cornelia (1673-1720) met haar man Jan de Witte (overl. 1683), in het midden Alida (1642-79) en links Engel (1649-83) met een valk. De twee kleine dochters van het echtpaar, links Margaretha (1652-88) en rechts Anna (1655-66), spelen met hun neef Cornelis de Witte (1660-1701). Het gezelschap bevindt zich in een soort tuin, links een stenen muur, rechts een fontein met een putto. Het betreft een gefantaseerd landschap.
Gebruikte literatuur:
- S. Hart. 'Michiel Adriaanszoon de Ruyter en de Noortcaepse Compagnie'. Maandblad Amstelodamum 44 (1957): p. 33-39
- J.H. Kruizinga. 'Michiel Adriaenszoon de Ruyter, eens groot-burger van Amsterdam'. Ons Amsterdam 9 (1957): p. 107-113
- W.R. Veder. 'Het huis van Michiel Adriaenszoon (de) Ruyter'. Jaarboek Amstelodamum 6 (1909): p. 95-96
- Paul Spies e.a. Het Grachtenboek, deel II. Den Haag, 1992: p. 102-103
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 4168
Adres: Prins Hendrikkade 131
Adressen: Prins Hendrikkade 131 A B C
Inschrijvingsdatum: 01-09-1970
Redengevende omschrijving: Woonhuis van admiraal de Ruyter. Gevel, versierd in de trant met grote blokken (XVIIb) onder gesneden rechte lijst (vermoedelijk plm 1829), met gevelsteen uit hetzelfde jaar.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: augustus 2021