Amsterdam Monumentenstad

OZ Achterburgwal 45

Huisnaam: De Ruytenburgh
Adres: Oudezijds Achterburgwal 45
Oud adres: K23, wijk 4, klein nr. 91, kadaster G2072, verponding 867
Postcode: 1012DB
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwjaar: 1ste helft 16de eeuw, 1800±
Opdrachtgever: Pieter Gerritsz van Ruytenburgh
Bewoners: Willem van Ruytenburgh
Restauratie: 1962

(8 afbeeldingen)

OZ Achterburgwal 45

Dit weinig opvallende grachtenhuis met een sobere lijstgevel uit ca. 1800 was het ouderlijk huis van Willem van Ruytenburgh, één van de hoofdpersonen op Rembrandts Nachtwacht (zie ook: Herengracht 196-200). Het beroemde schuttersstuk van Rembrandt heet officieel het Corporaalschap van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh. Op het schilderij is Van Ruytenburgh 41 of 42 jaar oud. Hij was van 1639 tot 1652 raad en in 1641 schepen van de stad. Hij kon zich Heer van Vlaardingen noemen: zijn vader Pieter Gerritz had al in 1611 de heerlijkheid Vlaardingen, Vlaardingerambacht en Babbertspolder gekocht. Ook Frans Banninck Cocq voerde een titel. Het was in de 17de eeuw onder de rijke kooplieden van de stad erg in zwang om de status van de burgerfamilie met een adellijke titel te verhogen.

Het huis kwam in 1606 in handen van de familie (de huisnaam werd toen De Ruytenburgh). Het vormde tot 1672 één geheel met het buurpand OZ Achterburgwal 47 en een pand in de Monnikenstraat. Het heeft een houtskelet uit de 1ste helft van de 16de eeuw: drie boven elkaar geplaatste jukken met korbelen en sleutelstukken met daarop een kap met schoren. Oorspronkelijk bestond het pand alleen uit een voorhuis. Het achterhuis werd in de 18de eeuw gebouwd.

Het historisch belangrijke pand werd later op brute wijze verbouwd tot pakhuis waardoor er weinig overbleef van het houtskelet: vrijwel alle korbelen waren weggezaagd. Door slecht onderhoud was veel rot en, mede door het verwijderen van de korbelen, was het pand niet meer stabiel. Het dreigde gesloopt te worden, maar dat werd door Monumentenzorg voorkomen door het Leger des Heils te interesseren in het pand. Bij de restauratie werd het houtskelet zoveel mogelijk hersteld. De 18de-eeuwse gevel bleef ongewijzigd, maar er werd wel een historiserende onderpui gemaakt die in de plaats kwam van de grote deuren die waren gemaakt toen het woonhuis tot pakhuis werd verbouwd.

Na de restauratie vestigde het Leger des Heils zich in het pand.

Gebruikte literatuur:

• P.C. Mulder. 'Restauratie van het pand O.Z. Achterburgwal 45'. Ons Amsterdam 15 (1963): p. 172-175
• Paul Spies e.a. Het Grachtenboek II. Amsterdam, 1992: p. 152
• Ir. R. Meischke. 'Buitenverblijven van Amsterdammers voor 1625'. Jaarboek Amstelodamum 70 (1978): p. 81-106 (p. 93)

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 11
Adres: Oudezijds Achterburgwal 45
Adressen: Oudezijds Achterburgwal 45 1,H
Inschrijvingsdatum: 26-03-1970
Redengevende omschrijving: Huis (eind XVI) met gevel onder rechte lijst (plm 1800).

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]