Amsterdam Monumentenstad

OZ Voorburgwal 237 (1736): voorgevel

Adres: Oudezijds Voorburgwal 237
Oud adres: B27, wijk 9, klein nr. 7, kadaster G1533, verponding 2489
Postcode: 1012EZ
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Lodewijk XIV
Bouwjaar: 1736
Architect: Jan van Logteren
Opdrachtgever: De Vicq-De Steur

(15 afbeeldingen)

OZ Voorburgwal 237. Lijst met attiek met open balustrade en gesloten middenverhoging.

Dit huis is al in 1600 bekend, maar is in 1736 ingrijpend verbouwd. De fraaie lijstgevel in Lodewijk XIV stijl heeft een rechte kroonlijst met twee consoles, daarboven een attiek met een open balustrade en een gesloten middenverhoging met schubmotief en bekroond door het alliantiewapen De Vicq-De Steur met kroon. Onder de lijst is in lamberkijn het bouwjaar 1736 aangebracht. De statige gevel, drie ramen breed met naar boven toe lagere verdiepingen, is vrij sober maar goed geproportioneerd. De enige versieringen zijn aan de top te vinden.

In het interieur valt vooral een bijzonder fraaie stucwerk-gang op. Deze gang is een goed voorbeeld van een gang in de Lodewijk XIV-stijl. Bij een huis op een gewoon kavel (drie ramen breed) is de gang (en dus ook de ingang en de stoep) altijd aan de linker- of rechterzijde van het huis. Om het huis groter te laten lijken dan het in werkelijkheid is, worden aan de kant van de bouwmuur schijndeuren gemaakt. In Oudezijds Voorburgwal 237 zijn deze schijndeuren in stuc uitgevoerd, maar in sommige huizen (zoals Herengracht 284) zijn de schijndeuren van hout. Boven de (schijn)deuren zijn reliëfs aangebracht die de vier elementen (Aarde, Vuur, Lucht en Water) en de vier werelddelen (Europa, Azie, Afrika en Amerika) uitbeelden. Boven de deur naar de Zaal is hetzelfde alliantiewapen aangebracht als bovenop de gevel. Ook de houten trapbaluster is bijzonder fraai.

OZ Voorburgwal 237 is evenals zijn buren een standaard drie-raamsbreed huis en kan goed dienen als een voorbeeld van het gewone Amsterdamse grachtenhuis, met een ingang aan één zijde waarachter de gang loopt, langs een voor- en achterkamer, naar het achterhuis met de representatieve Zaal. Echter, het kavel van dit grachtenhuis loopt door tot aan de OZ Achterburgwal, waar een restant van een achterhuis staat dat vermoedelijk een dwarshuis is geweest (OZ Achterburgwal 206A). Vanaf de gracht daar is te zien dat de achtergevel van het voorhuis aan de Voorburgwal een tuitgevel heeft. Het achterhuis en daarmee ook de zaal is niet meer in de oorspronkelijke toestand aanwezig.

Gebruikte literatuur:

• P.M. Fischer. Ignatius en Jan van Logteren. Alphen aan de Rijn, 2005: p. 405-410
• Carla Rogge. 'De gang van Oudezijds Voorburgwal 237.' Binnenstad 113 (febr. 1989)
• H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 148, 458, 518
• Bewaard in het hart, een selectie van 63 Amsterdamse woon- en pakhuizen uit de periode van 1450 tot 1825 gekozen uit een totaal van 650 percelen die tijdens de eerste tien jaar van het gemeentelijk Bureau Monumentenzorg zijn gerestaureerd (1953-1963). Amsterdam, 1965: p. 112

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 6092
Adres: Oudezijds Voorburgwal 237
Adressen: Oudezijds Voorburgwal 237 A B C
Inschrijvingsdatum: 13-10-1970
Redengevende omschrijving: Pand met gevel onder zandstenen lijst met consoles en triglyfen waarop een rijk gebeeldhouwde attiek (1736). Versierde stoep uit de bouwtijd waarop 3 Louis XIV flesbalusters. Empire roedenverdeling en deurkalf.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]