Oudezijds Voorburgwal 8 
In 't Losjen
Huisnaam: In 't Losjen
Adres: Oudezijds Voorburgwal 8
Oud adres: M294, wijk 1, klein nr. 135, kadaster G531, verponding 68
Postcode: 1012GD
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Trapgevel
Bouwstijl:
Amsterdamse Renaissance
Bouwjaar: 1570±, 1ste helft 17de eeuw
Restauratie: 1944 (A.A. Kok)
(24 afbeeldingen)
Woonhuis met een sobere trapgevel uit de 17de eeuw met een vlakke gevel, dekplaten en een toppilaster, hoge houten onderpui met daarboven de gevelsteen Int Losjen en leeuwenmaskers (2de helft 16de eeuw), frontale stoep. Huis dateert in de kern uit ca. 1570, vormde oorspronkelijk een tweeling met nr. 10, en is daarna meerdere keren verbouwd. Achter het pand bevindt zich een klein origineel achterhuis met keuken. Interieur: Houtskelet met zwanenhalskorbelen met tussenbalken, spiltrappen in voor- en achterhuis en steektrap naar zolder. Hoge voorhuis met moer- en kinderbalkenplafond werd verm. in de 18de eeuw van een insteek voorzien (spiltrap heeft op de 1ste verdieping een rococo-trapbaluster).
Dit smalle woonhuis is één van de oudste huizen van Amsterdam: achter de 17de-eeuwse trapgevel met gevelsteen en leeuwenmaskers, die uit de 16de eeuw dateren, bevindt zich een laat-16de-eeuws woonhuis bestaande uit een voorhuis, een binnenplaats en een klein achterhuis. Het voor- en achterhuis zijn alleen met elkaar verbonden met een gang op de hoofdverdieping. Het achterhuis heeft alleen vensters aan de binnenplaats en is aan de achterzijde blind. Het is in feite niet veel meer dan een zomerkeuken met verdieping (de hoofdverdieping bevat een grote keukenschouw). In de voorgevel van het achterhuis bevindt zich een leeuwenmasker (vermoedelijk waren er ooit twee). Zowel het voorhuis als het achterhuis hebben een eigen spiltrap: in het voorhuis op de gebruikelijke plaats in de linker-achterhoek van het zogenaamde 'voorhuis', de grote hoge ruimte aan de voorzijde van het pand, in het achterhuis in de linker-achterhoek. Het huis heeft dus nog niet de gangbare indeling van grachtenhuizen waarbij het trappenhuis zich in het tussenlid tussen voor- en achterhuis bevindt. In het voorhuis bevindt zich van de 2de verdieping, waar de spiltrap eindigt, naar de zolder ook nog een authentieke steektrap. Zowel de achtergevel van het voorhuis als de voorgevel van het achterhuis hebben nog hun 'koekoek': de vensters lopen hoger door dan de vloer daarboven waardoor het onderhuis meer licht krijgt.
In de 18de eeuw werd het pand verbouwd, getuige de rococo-trapbalusters van de spiltrap (ook het onderste gedeelte van de spiltrap werd vernieuwd). Vermoedelijk is toen de insteek gemaakt waardoor het 'voorhuis' niet langer aanwezig is (de insteek is duidelijk te zien vanaf de straat: de vloer loopt achter het bovenlicht en de ramen). Twee ronde vensters die het mogelijk maakten vanuit de 1ste verdieping in het 'voorhuis' te kijken zijn nog aanwezig, evenals het moer- en kinderbalken-plafond (nu het plafond van de insteek op de 1ste verdieping).
Afgezien van deze insteek is de hele indeling van het pand nog origineel. Het huis heeft een alternerend houtskelet bestaande uit jukken met zwanenhalskorbelen en tussenbalken die met de koppen in de bouwmuren zijn gelegd. Vermoedelijk vormde het pand het rechterdeel van een identieke tweeling, want het houtskelet en ook de kap is niet symmetrisch: aan de linkerzijde ontbreken de stijlen. Ook de kap, die nog geheel in de oorspronkelijke staat is, lijkt het rechterdeel te zijn van een dubbele kap. Bij de vergroting van het buurpand vonden aanpassingen aan de kap plaats.
De bekende architect A.A. Kok had het pand in 1943 gekocht om 'teloorgang' te voorkomen en maakte een terughoudend restauratieplan. Zo herstelde hij het houtskelet (één van de zwanenhalskorbelen, rechts van de schouw op de 1ste verdieping) is hol en is dus louter qua beeld teruggebracht). Het is niet duidelijk of de interessante schouw met zuilen in de achterkamer ingebracht is of niet. De schouw met laat-16de-eeuwse wandtegels op de 1ste verdieping is vermoedelijk wel origineel.
De huisnaam op de gevelsteen werd aanvankelijk verkeerd begrepen en gerestaureerd. Stond het huis geruime tijd bekend als In 't Vosjen bij de laatste restauratie in 2003 werd ontdekt dat de V een L moest zijn. Een los is een andere benaming voor lynx.
Gebruikte literatuur:
Onno Boers, Oudezijds Voorburgwal 8. Van luipaard via vos naar los (website VVAG)
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 6100
Adres: Oudezijds Voorburgwal 8
Adressen: Oudezijds Voorburgwal 8
Inschrijvingsdatum: 13-10-1970
Redengevende omschrijving: Huis uit begin XVII of ouder (moer- en kinderbalken), met geheel vlakke trapgevel (XVII) waarin twee leeuwekoppen en een gevelsteen INT VOSIEN.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: april 2020