Vijzelgracht 1 
Adres: Vijzelgracht 1
Oud adres: AA57, wijk 58, klein nr. 1, kadaster I2620, verponding 4714
Postcode: 1017HM
Gebouwtype: Winkel-woonhuis
Geveltype: Klokgevel
Bouwjaar: 1694, 1971
Architect: Gerard Prins (1971)
Opdrachtgever: Hendryck Claesz Bos
Eigendom: Stadsherstel 1967
Restauratie: 1971
(12 afbeeldingen)
Klokgevel met gebogen topfronton, en voluten, had een laat-17de-eeuwse zijgevel aan Prinsengracht met houten trap en gevelsteen Int Root Scaep (geplaatst in 1971 van elders, nl. St.Nicolaasstraat 2-4), 19de-eeuwse winkelpui, gesloopt eind jaren '60 en daarna herbouwd.
Deze hoek had er heel anders uitgezien wanneer de NV Stadsherstel de in de jaren zestig gesloopte panden op de hoek van de Vijzelgracht en de Prinsengracht niet had herbouwd. Er waren plannen voor het oprichten van een modern kantoorgebouw ter plaatse van Vijzelgracht 1-3-5 en Prinsengracht 646-648. Het herbouwplan van architect G. Prins van de oorspronkelijke panden werd in 1971 uitgevoerd. Bij het herbouwplan had men de foto's van de laatst bekende toestand als uitgangspunt genomen, maar de geveltop van het hoekpand was van elders. De gevelsteen Int Root Scaep, hier geplaatst in 1971, is afkomstig van elders, nl. St.Nicolaasstraat 2-4.
De reconstructie van dit 17de-eeuwse hoekpand vond Bureau Monumentenzorg zo gedegen, dat ze besloten het gereconstrueerde pand weer op de monumentenlijst te plaatsen. In 1978 werd het pand een rijksmonument. In de redengevende omschrijving staat: "Het pand is bij de restauratie in de oude vorm herbouwd."
Gebruikte literatuur:
- I.H. v.E. 'De restauratie van de hoek Vijzelgracht (1-3) en Prinsengracht (646-648)'. Maandblad Amstelodamum 58 (1971): p. 138-141
- Martin Pruijs. 'Een eindeloos verlangen naar het oude.' In: Vincent van Rossem (red.). Amsterdam maakt Geschiedenis. Amsterdam, 2004: p. 79-103
- Theo Rouwhorst. Bewaard voor Amsterdam. Historische geveltoppen herplaatst 1945-2015. Amsterdam, 2016: p. 65, 79
- Jaap van der Veen. 'Praatjes vullen geen gaatjes'. De Lamp 79 (mei 1983)
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 6171
Adres: Vijzelgracht 1
Adressen: Vijzelgracht 1
Inschrijvingsdatum: 07-06-1978
Redengevende omschrijving: Hoekpand uit de 17e eeuw met klokgevel, voorzien van hoekvoluten en bekronend gebogen fronton. Houten onderpui tweede helft 19e eeuw. Het pand is bij de restauratie in de oude vorm herbouwd.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: december 2024
