Prof. Tulpplein 1 
Amstel Hotel
Naam: Amstel Hotel
Adres: Prof. Tulpplein 1
Postcode: 1018GX
Gebouwtype: Vereniging/horeca
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Neostijlen
Bouwjaar: 1867, 1899/1900
Architect: C. Outshoorn (1867), D.A.N. Margadant (1899)
Opdrachtgever: Samuel Sarphati
[Intercontinental Amstel Hotel]
(13 afbeeldingen)
Het Amstel Hotel is een paleisachtig gebouw met een monumentale hoofdingang met balkon, zuilen en luifel aan het Prof. Tulpplein, maar wordt vooral bezien vanaf de Amstel. In 1899-1900 door architect D.A.N. Margadant met een verdieping verhoogd, waardoor het silhouet is veranderd en de hoektorens en middenpartij minder opvallen. Mansardedaken. Fraai interieur uit de bouwtijd, bijvoorbeeld een monumentale hal en trap. Vormde met de Hogesluis en het verdwenen Paleis voor Volksvlijt op het Frederiksplein een ensemble uit min of meer dezelfde tijd.
Het Amstel Hotel werd in 1863 in opdracht van Samuel Sarphati (1813-1866) ontworpen door Cornelis Outshoorn (1810-1875). De hoofdgevel was gepland aan een boulevard, die nu Sarphatistraat heet, verbonden via de Hogesluis met het Frederiksplein waar Sarphati het Paleis voor Volksvlijt had gerealiseerd. Zijn ambitieuze plannen namen decennia in beslag en bezorgden hem de bijnaam de 'Amsterdamsche Haussmann'. Sarphati had op het vml. bolwerk naast de Hogesluis een groot in carré-vorm opgezet hotelcomplex in gedachten rond een met glas- en ijzerconstructie overdekte binnenhof. Het geld daarvoor kon echter niet bijeen worden gebracht. Alleen de riviervleugel werd gerealiseerd. Het hotel werd in 1867 geopend en telde ongeveer 150 kamers. Het was het eerste, en lange tijd het enige hotel van internationale allure in Amsterdam. Aangezien er geen lokale traditie in hotelbouw bestond, moest architect Cornelis Outshoorn zich oriënteren op buitenlandse voorbeelden. Het gebouw is dan ook opgetrokken in de toen voor hotels gangbare internationale stijl geïnspireerd op het Franse Second Empire met als gevolg dat het hotel er als een Frans kasteel uitziet. Kenmerkend hiervoor zijn een rechthoekig, symmetrisch hoofdgebouw met aan de uiteinden en in het midden verhoogde paviljoens en steile mansardedaken. Outshoorn beschikte over een vrijliggend bouwterrein en kon daarop het paleisachtige hotel ten volle realiseren.
Ook nieuw voor ons land was de grote ontvangsthal met galerijen op de eerste verdieping. Deze monumentale hal vertoont overeenkomsten met die van het in 1859/60 gebouwde Grosvenor Hotel in Londen. Behalve de hal is ook de aanwezigheid van andere gemeenschappelijke ruimten zoals leeskamers, rooksalons en conversatiezalen kenmerkend voor een Grand Hotel.
Het hotel had aanvankelijk grote moeite om de exploitatie rond te krijgen. Het is aan dr. Georg Mezger, de grondlegger van de fysiotherapie, te danken dat het hotel de eerste moeilijke jaren wist te overleven. Hij vestigde zijn praktijk in het hotel waardoor de Europese adel de weg naar het hotel wist te vinden. Zo kwam de koningin van Zweden op consult in het Amstel Hotel. Zij was zo ziek dat de weg van het Rhijnspoorwegstation naar het hotel met zand werd bestrooid om het hobbelen van de koets te verminderen. Ook keizerin Elizabeth van Oostenrijk, beter bekend als Sissi, was een trouw patiënt van Mezger, ook al nam zij haar intrek in het Doelenhotel.
Gebruikte literatuur:
- Dik de Roon. 'Van vóór Mansart tot na mansarde. De Nederlandse gebroken kap in internationale context'. Bulletin KNOB 2018-1: p. 28-48
- Bert Vreeken, Ester Woudhuysen. 'Van logement tot Grand Hotel 1 1860-1885'. Ons Amsterdam 39 (1987): p. 335-339
MIP-nummer: 10397
Functie: Hotel
Architect: Outshoorn, C.
Jaartal: 1866 (beg.j.1864; volt.j.1867)
Bouwstijl: Eclecticisme renaissancistisch
Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 4741
Adres: Prof. Tulpplein 1
Adressen: Prof. Tulpplein 1
Inschrijvingsdatum: 09-07-1974
Redengevende omschrijving: Amstelhotel (voltooid 1867, architect C. Outshoorn), een der eerste paleisachtige hotels, renaissancistisch-eclectisch, met het silhouet van een Frans kasteel.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: maart 2020