Amsterdam Monumentenstad

NZ Voorburgwal 78

Adres: Nieuwezijds Voorburgwal 78
Oud adres: G197, wijk 20, klein nr. 142, kadaster F2013, verponding 1928
Postcode: 1012SE
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwjaar: 18de eeuw, 3de kwart 19de eeuw

(6 afbeeldingen)

NZ Voorburgwal 78

Ir. R. Meischke deed onderzoek naar deze 17de-eeuwse katholieke schuilkerk gewijd aan Sint Nicolaaskerk. Hij schreef er het volgende over: "Nog gedeeltelijk bewaard bleef de St. Nicolaaskerk, die de pastoor Jacob Tzul in 1695 deed bouwen aan de N.Z. Voorburgwal (no. 78). Hiertoe werd een huis gekocht, dat zich uitstrekte van de N.Z. Voorburgwal tot de Achterburgwal (nu Spuistraat 41a). Boven de kelder en de woonverdieping, bevond zich de kerk, die waarschijnlijk een hoofdgalerij en een zoldergalerij bezat (fig. 14). Deze lange doch smalle galerijen werden ondersteund door zes Toskaanse zuilen; de bovenste zuilenstelling en de vroegere galerij in de kap zijn nog terug te vinden in het huidige gebouw. De tegenwoordige toestand van het gebouw, dat in het begin der vorige eeuw aan zijn bestemming werd onttrokken, stelt ons niet in staat vast te stellen of de eerste verdieping tot de kerkruimte behoorde. Uit de omschrijving van Wagenaar, het grote getal der bezoekers en de analogie met andere kerken, menen wij te mogen opmaken dat de kerkruimte twee verdiepingen besloeg. De ingang van de kerk was aan de zijde van de Achterburgwal, de ingang van de woning aan de kant van de N.Z. Voorburgwal. Een smal huis aan de rechterzijde van de kerk werd bij het complex getrokken en diende als pastoorswoning." Door een verbouwing in de 19de eeuw kwam de huidige gevel tot stand, waardoor niet meer te zien is dat het linkergedeelte van het pand veel groter is dan het rechtergedeelte. Achter het rechterdeel bevindt zich het ondiepe pand Spuistraat 41, het linkerdeel loopt door tot aan de Spuistraat 41-A, waar de 18de-eeuwse achtergevel staat, die eigenlijk de voorgevel van de schuilkerk is.

Gebruikte literatuur:

• Ir. R. Meischke. 'Amsterdamse kerken van de zeventiende eeuw.' KNOB-Bulletin 12 (1959): p. 87-130
• H. Wartenbergh. 'Drie Sint Nicolaaskerken in Amsterdam'. Ons Amsterdam 22 (1970): p. 338-345

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 5976
Adres: Nieuwezijds Voorburgwal 78
Adressen: Nieuwezijds Voorburgwal 78 A B C D E F G K L M
Inschrijvingsdatum: 13-10-1970
Redengevende omschrijving: Dubbel huis met gepleisterde gevel (XVIII?) onder rechte lijst met consoles (XIXc).
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 5574
Adres: Spuistraat 41
Adressen: Nieuwezijds Voorburgwal 78 A B C D E F G K L M
Inschrijvingsdatum: 06-10-1970
Redengevende omschrijving: Door een primitief lijstje afgesloten achtergevel (18e eeuw) van N.Z. Voorburgwal 78.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]