Amsterdam Monumentenstad

Oude Waal 7

Adres: Oude Waal 7
Oud adres: N45, wijk 10, klein nr. 50, kadaster G3981, verponding 2756
Postcode: 1011BX
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Klokgevel
Bouwjaar: 2de helft 17de eeuw, 18de eeuw, 1881
Eigendom: Vereniging Hendrick de Keyser 2020
Restauratie: 1974

(7 afbeeldingen)

Oude Waal 7

Dit kleine 17de-eeuwse grachtenhuis werd in de 19de eeuw gesplitst in meerdere woningen, een beneden en verschillende bovenwoningen, en ook een kelderwoning. Om de splitsing mogelijk te maken kwam er een aparte ingang voor de bovenwoningen: achter de deur werd een steektrap geplaatst die aansluit op een restant van de spiltrap op de bovenverdiepingen. In 2020 werd het pand verworven door de Vereniging Hendrick de Keyser. Uit het door de vereniging uitgevoerde archiefonderzoek is gebleken dat er inderdaad een apart verhuurde kelderwoning was. Het was vroeger en zeker in het dicht bevolkte 19de-eeuwse Amsterdam vrij gebruikelijk dat kelders werden verhuurd en bewoond. Deze kelderwoningen waren donker en vochtig en vaak was er nauwelijks stahoogte. De onhygiënische woonomstandigheden in de oude binnenstad vormden de belangrijkste reden voor de oprichting van aanvankelijk filantropische, later socialistische woningbouwverenigingen. De kelderwoning in dit pand werd in 1806 bewoond door de scheepstimmermansknecht Jan Takens, zijn vrouw Sara Heerout en dochter Willemina. Het gezin Takens viel onder de armenzorg van de Gereformeerde Diaconie. Jan en Sara stierven jong en kort na elkaar. Willemina was nog minderjarig en werd opgevangen in het weeshuis. Om voor haar verblijf te kunnen betalen, werden de bezittingen van haar ouders in 1810 verkocht. De Diaconie stelde daartoe een boedelinventaris op die terug te vinden is het Stadsarchief. De inventaris geeft een indringend beeld in het leven van een arm gezin in het begin van de 19de eeuw. In de kelder stonden een tafel met enkele stoelen, twee bedden met kussens, een houten kabinet en, opmerkelijk, een lessenaar en zeven schoolbanken. Misschien waren deze van hun bovenbuurman, die leraar was. Aan de muren hingen tien schilderijtjes, een spiegel en een Friese klok. Het gezin had bovendien wat tinnengoed, porselein, Delfts aardewerk. Als kleding werden vier rokken genoemd, één mansrok en twee broeken, allebei één jas en één mantel, die vermoedelijk van Sara was. Willemina mocht haar kleding meenemen naar het weeshuis. De inboedel was amper 100 gulden waard.

Gebruikte literatuur:

• 'Vondsten bij historisch huizenonderzoek'. Bericht aan de Leden, Vereniging Hendrick de Keyser, jan. 2021

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 6223
Adres: Oude Waal 7
Adressen: Oude Waal 7
Inschrijvingsdatum: 20-10-1970
Redengevende omschrijving: Pand met gevel (XVIII) onder klokvormige top met rollagen (XIX).

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]