Amsterdam Monumentenstad

Eerste Openbare Handelsschool, Raamplein 1

Naam: Eerste Openbare Handelsschool
Adres: Raamplein 1
Postcode: 1016XK
Gebouwtype: Onderwijs/wetenschap
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Neostijlen
Bouwjaar: 1899-1901
Architect: J.B. Springer

(17 afbeeldingen)

Eerste Openbare Handelsschool, Raamplein 1

Op de plaats van het voormalige Leidse Kerkhof werd in de periode 1899/1901 de Eerste Openbare Handelsschool gebouwd. Het ontwerp is van toenmalig stadsarchitect J.B. Springer in samenwerking met assistent-architect H. Leguyt. De instelling, voortgekomen uit het door S. Sarphati geïnitieerde Inrichting voor Onderwijs in Koophandel en Nijverheid was vanaf de stichting in 1869 tot 1901 gevestigd in het Huis met de Hoofden, Keizersgracht 123.

De midden- en zijrisalieten van het symmetrische, op het classicisme geïnspireerde, dus in neo-stijl uitgevoerde gebouw hebben een kolossale pilasterorde in Oberkirchner-zandsteen. De opdeling is klassiek: een rustica-basement in Escosijnse hardsteen, twee verdiepingen en een zware gekorniste kroonlijst. Het gebouw heeft gemetselde gevels in rode en gele baksteen en een rondboogvormige hoofdtoegang tussen twee halfzuilen. De dakkapellen zijn vormgegeven als topgevels met frontons, klauwstukken en vazen; een vergulde uil bekroond de middelste kapel. Naast de vleugel aan de Passeerdersgracht werd een conciërgewoning, Passeerdersgracht 27, gebouwd. Aan de andere zijde van het gebouw, aan de rechterzijde aan de Raamstraat, bevindt zich een schoolplein en een gymnastieklokaal.

In de centrale hal bevinden zich twee tegeltableaus van de Haagse plateelfabriek Rozenburg. Aan de rechterzijde een voorstelling uit 1905 van het huidige schoolgebouw; links een afbeelding van het Huis met de Hoofden. Het werd in 1901 bij de festiviteiten rond de opening van de vestiging aan het Raamplein aangeboden door oud-leerlingen. Het tableau is gesigneerd door de decoratie- en kunstschilder H.D. Schild. Thans is in het gebouw de Hogeschool voor Economische Studies gevestigd.

MIP-nummer: 10809
Functie: School
Architect: Springer, J.G.
Jaartal: 1899
Bouwstijl: Neoclassicisme XIXB
MIP-nummer: 10703
Functie: School
Architect: Springer, J.G.
Jaartal: 1899
Bouwstijl: Neoclassicisme XIXB

Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518264
Adres: Raamplein 1
Adressen: Raamplein 1
Inschrijvingsdatum: 12-12-2001
Redengevende omschrijving: Omschrijving. Op een rechthoekige plattegrond gerealiseerde, deels in rode en gele baksteen en deels in natuursteen opgetrokken, school bestaande uit drie bouwlagen onder een mansardekap bedekt met leien en met een omgekorniste kroonlijst, welke laatste aan de onderzijde is voorzien van mutules. Het gebouw staat op een natuurstenen basement en is geheel onderkelderd. De beganegrond is uitgevoerd in door horizontale groeven voorziene natuursteen. De brede voorgevel aan het Raamplein bestaat uit een middenrisaliet en twee hoekrisalieten, alle in geel metselwerk uitgevoerd en bekroond met een boven de kroonlijst geplaatste aedicula, een samenstel van pilasters, hoofdgestel, fronton, balusters en klauwstukken. De risalieten worden alle gedekt door een dwars geplaatste mansardekap. In de middenrisaliet bevindt zich ter hoogte van de parterre de rondboogvormige ingang tussen twee natuurstenen Toscaanse halfzuilen. Op de kroonlijst boven de ingang in zwarte letters geschilderd: HOGESCHOOL VOOR ECONOMISCHE STUDIES. Boven de naar binnen gelegen houten en van glas voorziene toegangsdeur een rondboogvormig bovenlicht onderverdeeld door eveneens rondboogvormige roeden. Ter weerszijden van het portaal een diepliggend vierruits venster. Ter hoogte van de eerste en tweede verdieping is de middenrisaliet aan de hoeken voorzien van halfpilasters, uitgevoerd in de Colossale orde. Op de eerste verdieping, boven de ingang, een natuurstenen balkon met eveneens natuurstenen opengewerkte balustrade. Twee balkondeuren (met daarboven door roeden in drieën onderverdeelde bovenlichten) en ter weerszijden daarvan een venster (nu met enkel bovenlicht), alle van elkaar gescheiden door kleine, natuurstenen halfzuilen. Op de tweede verdieping in het midden twee zesruits vensters. Verder identiek aan eerste verdieping. In de aedicula twee rondboogvormige, door roeden zesvormig onderverdeelde, vensters. Het fronton wordt bekroond door een goudkleurig geschilderde adelaar. De twee hoekrisalieten zijn identiek aan de middenrisaliet met uitzondering van de adelaar (hier vervangen door natuurstenen kruizen) en het ontbreken van balkons en balkonvensters; de vensters zijn hier gelijk aan die op de tweede verdieping. De muurvlakken tussen de risalieten zijn op de eerste en tweede verdieping uitgevoerd in rode baksteen, rondom de naar binnen gelegen vensters - welke op de eerste verdieping rechthoekig en op de tweede rondboogvormig zijn uitgevoerd - door gele baksteen. In de kapverdieping vier kleine dakkapellen. De gevel aan de Passeerdersgracht heeft rechts een hoekrisaliet en links daarvan drie vensterassen gelijkvormig aan de voorgevel. De zijgevel aan de Raamstraat (d.i. de rechterzijgevel) is zeer sober uitgevoerd en is opgetrokken uit donkerbruine baksteen. Dit geldt tevens voor de achterzijde. Deze bestaat verder uit drie uitstekken onder een plat dak. In het rechter, tussen twee uitstekken gelegen, muurvlak bevindt zich een grote toegangsdeur naar de binnenplaats. In de achtergevel zijn de doorgaans grote vensters verder regelmatig in de gevel geplaatst en voor het merendeel door roeden onderverdeeld. INTERIEUR. Het interieur is een goede en heldere weerspiegeling van de klassieke symmetrische geleding van de voorgevel. Monumentale centrale hal, voorzien van zuilen en aan weerszijden uitlopend in gangen, waarin respectievelijk twee kleine trappehuizen zijn opgenomen. De deuren in de gangen bezitten nog de oorspronkelijke omlijsting. Dit alles strak symmetrisch geordend. Dit laatste geldt tevens voor de betegelde vloeren, uitgevoerd in oker, zwart en rood. Het gebruik van diverse natuursteen geeft de hoofdverdieping extra allure. Vermeldenswaard zijn nog de twee muurhoge tegeltableaux in de vestibule en afkomstig uit de fabriek Rozenburg, voorstellende 'Het huis met de hoofden' aan de Keizersgracht 123, de eerste vestigingsplaats van de school (links) en het gebouw aan het Raamplein (rechts). Verder zijn plafond en lambrizeringen in de huidige bestuurskamer op de hoofdverdieping nog contemporain. Troggewelven overigens in de gangen. De monumentaliteit van de hal en gangen zet zich in mindere mate voort op de eerste en tweede verdieping, geheel in overeenstemming overigens met het exterieur, waar eveneens de boven gelegen verdiepingen minder uitbundig zijn vormgegeven. Waardering. Openbare Handelsschool in neo-classicistische stijl met bijbehorend interieur van algemeen belang vanwwege de architectuurhistorische waarde. Tevens van belang als onderdeel van een uit meerdere gebouwen bestaand schoolcomplex. Bovendien van belang vanwege het interieur waarvan onder meer de volgende onderdelen als waardevol kunnen worden beschouwd: - ingang met tegeltableaux; - centrale hal met gangen over alle bouwlagen; - bestuurskamer op de hoofdverdieping; - de mansardekap.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]