Lange Niezel 22 
Adres: Lange Niezel 22
Oud adres: I521, wijk 3, klein nr. 28, kadaster G674, verponding 675
Gebouwtype: Winkel-woonhuis
Geveltype: Klokgevel
Bouwjaar: 1587±, 18de eeuw
Opdrachtgever: Gerrit Pietersz. Bicker (1587)
Eigendom: Stadsherstel 1984
Restauratie: 1985, 1991/92
(16 afbeeldingen)
Brede vierraams-gevel vóór een pand uit 1587 met sobere midden-18de-eeuwse klok met gebogen lijstvormig fronton en voluten, 16de-eeuws kopje in voorgevel, achtergevel uit bouwtijd. Houten onderpui met drie deuren waarvan de middelste dient voor de ontsluiting van de bovenwoningen, daarboven de trapvensters: het zijn in feite twee winkel-woonhuizen achter één gevel. Interieur: vroeg-17de-eeuws zandstenen poortje (Bickerspoortje) in voorhuis, houtskelet met zwanenhalskorbelen en renaissance sleutelstukken.
Dit architectuur- en cultuurhistorisch belangrijke woonhuis had volgens het monumentenregister een belangrijk interieur: "Inwendig tot voor kort belangrijke vroeg 17e-eeuwse interieurs en achtergevel uit dezelfde tijd". Het stond op de lijst van 'bedreigde monumenten in Amsterdam' en was een zodanige bouwval geworden dat het dreigde te verdwijnen. Enkele belangrijke interieurelementen waren reeds uit het pand verwijderd.
Aan de gevel zou je niet zeggen dat dit pand zo oud is. Het heeft immers een midden-18de-eeuwse klokgevel. Wie goed kijkt, ziet dat de verdiepingsindeling en ook het aantal vensters met trapvensters in het midden ongebruikelijk is. Het is een dubbel woonhuis met een houten onderpui met drie deuren waarvan de middelste naar het trappenhuis leidt naar de bovenwoningen. Dit is vermoedelijk niet de oorspronkelijke indeling. Achter deze gevel bevindt zich een pand uit 1587 gebouwd in opdracht van Gerrit Pietersz. Bicker (1554-1604) en zijn vrouw Alijda Boelens (1557-1630) die er ook gingen wonen. Gerrit Bicker was graanhandelaar en bierbrouwer en één van de oprichters van de VOC, waarna hij zijn bierbrouwerij verkocht. In 1603 werd hij burgemeester. Het zijn de ouders van de vier broers Andries (1586-1652), Jacob (1588-1646), Jan (1591-1653) en Cornelis (1592-1654) die de wereld onderling hadden verdeeld, resp. Oost-Indië, het Oostzeegebied, Zuid-Europa en West-Indië. Andries was burgemeester in 1627, 29, 31, 33, 34, 36, 40, 41, 45 en 49, Jan in 1653 en Cornelis in 1646, 1650, 1654. De Bickers waren zo machtig in Amsterdam - en daarmee in de Republiek - dat men sprak over de Bickers-ligue.
Het 16de-eeuwse kopje in de voorgevel verwijst al naar de veel oudere geschiedenis van dit pand dan de voorgevel doet vermoeden. Het burgemeestershuis heeft een zwaar houtskelet met zwanenhalskorbelen en renaissance sleutelstukken. Ook heel zeldzaam en bijzonder is het vroeg-17de-eeuwse zandstenen poortje met familiewapen in het voorhuis van de rechter woning dat het Bickerspoortje wordt genoemd. Dit poortje is tijdelijk uit het pand weggeweest en geplaatst in het voorhuis van het pand van Bureau Monumentenzorg, Dirk van Hasseltssteeg 51, maar het is in 1992 op zijn oorspronkelijke locatie teruggekeerd.
De bouwkundige staat van het pand was in de jaren tachtig zorgelijk. De topgevel was ingepakt om instorting te voorkomen en de pui was met stutten verstevigd. De kap had een tijdelijke bedekking gekregen. Nadat de noodklok was geluid door de dienst Bouw- en Woningtoezicht - die de monumenteninstanties in 1984 opdroeg om binnen een maand met restauratieplannen te komen - kwam het pand in veilige handen van Stadsherstel. De restauratie vond plaats in 1992. De bouwkundige staat bleek zo slecht dat het geheel herbouwd moest worden, met hergebruik van zoveel mogelijk afkomende materialen. De gevel werd gedemonteerd en herbouwd. Het houtskelet werd gedeeltelijk gereconstrueerd.
Gebruikte literatuur:
- Marlin Burkunk. 'Toets en proef der loffelijker bouwkonst'. Stadsherstel op de Wallen en in de Haarlemmerbuurt. Open Monumentendag 1996, Amsterdam, 1996: p. 51
- Jan Dekkers. 'Bedreigde monumenten in Amsterdam'. De Lamp 88/89 (dec. 1984): p. 53-56
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 3895
Adres: Lange Niezel 22
Adressen: Lange Niezel 22 A B C D E F G
Inschrijvingsdatum: 27-08-1970
Redengevende omschrijving: Pand met eenvoudige klokgevel (XVIII ?). Bovenlicht XIX A. Inwendig tot voor kort belangrijke vroeg 17e eeuwse interieurs en achtergevel uit dezelfde tijd.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: juli 2024
