Amsterdam Monumentenstad

Kloveniersburgwal 31

Huisnaam: Huis Hinlopen
Adres: Kloveniersburgwal 31
Oud adres: C292, wijk 13, klein nr. 58, kadaster G3112, verponding 3624
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Lodewijk XIV
Bouwjaar: 1710±
Architect: Daniël Marot? / Ignatius van Logteren
Opdrachtgever: Francois van Hinloopen
Restauratie: 1986

(27 afbeeldingen)

Kloveniersburgwal 31

Dit belangrijke vroeg-18de-eeuwse grachtenhuis is het vroegste voorbeeld van de Lodewijk XIV-stijl in Amsterdam. Het al bestaande huis van mr Michiel Hinlopen werd in 1708 geërfd door diens oomzegger, mr. François Hinlopen (1657-1719) die sedert 1684 gehuwd was met Sara van Reygersbergh (1657-1735). Diens wapen is in het stucwerk van de achterkamer aangebracht. Hij heeft het huis verbouwd en de gevel en het interieur laten aanbrengen dat vandaag de dag nog grotendeels aanwezig is. Pieter Fischer werpt echter de hypothese op dat de verbouwing heeft plaatsgevonden rond 1712, toen François' zoon Jan (1686-1748) in het huwelijk trad met Johanna van Goor. Stilistisch vertoont de gevel een verwantschap met het toen juist gebouwde tuinhuis en achtergevel van Keizersgracht 317 (1712), in opdracht van Christoffel Brants (zie de cannelure- of groevenlijst, de keizerskop en ook de ornamentele beeldhouwtrant). Fischer schrijft het ontwerp toe aan Simon Schijnvoet die toen als uitvoerend medewerker Anthonie Turck in dienst had. De groevenlijst in het basement is typisch voor het werk van Turck dat we ook bij andere panden in de stad aantreffen. De wapenschilden die als hoekconsoles onder de kroonlijst zijn toegepast doen denken aan Singel 390 (ca. 1700) waar het perkamentbladen zijn, hetgeen ook een pand is uitgevoerd door Turck. De rechthoekige sierpanelen onder de vensters van de 1ste verdieping in Marot-stijl zijn waarschijnlijk wel door Turck gehakt maar vermoedelijk naar ontwerp van Schijnvoet.

Of toch door Marot zelf? In 2005 werd een pentekening geveild van het ontwerp van het stucplafond in de achterkamer van Daniël Marot (Parijs 1661 - Den Haag 1752), een Franse Hugenoot die zich in 1686 in Den Haag vestigde en de hofarchitect werd van stadhouder Willem III. Marot bracht de Lodewijk XIV-stijl naar Nederland en zijn invloed op de architectuur en decoratieve interieurkunst in de vroege 18de eeuw was groot. In 1707 kocht hij een huis in de Sint Antoniesbreestraat te Amsterdam en tussen 1715 en 1747 bezat hij een huis aan de Reguliersgracht, maar toch zijn er maar weinig ontwerpen van Amsterdamse huizen aantoonbaar van zijn hand. Vanwege de opgedoken pentekening schrijft Vlaardingerbroek het ontwerp van het huis daarom toe Marot. De ene toeschrijving hoeft de andere niet te bijten. Marot was immers een architect en vormgever, Schijnvoet vooral een aannemer en Turck en Van Logteren uitvoerders zodat ze allemaal tegelijk aan dit project verbonden konden zijn.

Het stucwerk in de gang en de achterkamer is door Fischer aan Ignatius van Logteren (1685-1732)  toegeschreven. De gang is zuiver decoratief. Het plafond is onderverdeeld in vijf compartimenten gemarkeerd door geschulpte encadrementen die onversierde velden omgrenzen. In de koof die de overgang vormt naar de zijwanden bevindt zich een fraaie lijst bestaande uit elkaar afwisselde palmetten, acanthusbladeren en lambrequins met een bloemkelk. Het stucplafond in de achterkamer - dat in 1950 vanwege een ernstige beschadiging door een door het plafond gebroken lift werd afgedekt door een verlaagd plafond en uiteindelijk in 1986 door Hans 't Mannetje werd gerestaureerd - bevat aan de ene zijde het alliantiewapen Hinlopen-Van Reygersbergh, aan de andere zijde het monogram HR, aan beide zijden geflankeerd door twee vrouwenfiguren. De koofrand is gelijk aan die van de gang. De kwaliteit is uitzonderlijk hoog. Het is mogelijk het vroegste decoratieve en figuratieve stucplafond in een burgerwoning in Amsterdam. Als de toewijzing aan Ignatius van Logteren juist is, dan is dit tevens zijn vroegste werk. Het dateert op z'n vroegst uit 1709, op z'n laatst uit 1712. De door de liftdoorbraak verloren gegane vrouwenfiguur werd bij de restauratie weer toegevoegd door een kopie te maken van één van de andere drie figuren.

Gebruikte literatuur:

• P.M. Fischer. Ignatius en Jan van Logteren. Beeldhouwers en stuckunstenaars in het Amsterdam van de 18de eeuw. Alphen aan den Rijn, 2005: p. 71-72, 81-82, 107-109, 135, 165
• Pieter Vlaardingerbroek. De wereld aan de Amsterdamse grachten. Amsterdam, 2013: p. 84
• Hans Tulleners. 'Kloveniersburgwal 31 , met het vroegst gedateerde stucplafond in Amsterdam.' De Lamp 97 (april 1986)

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 2976
Adres: Kloveniersburgwal 31
Adressen: Kloveniersburgwal 29
Inschrijvingsdatum: 25-06-1970
Redengevende omschrijving: Pand met gevel onder rechte lijst met triglyfen (XVIIIa); rijk gebeeldhouwde zandstenen ingangspartij en op de eerste verdieping versiering onder de vensters.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]