Keizersgracht 604 
Adres: Keizersgracht 604
Oud adres: BB28, wijk 57, klein nr. 679, kadaster I1616, verponding 3899
Postcode: 1017EP
Gebouwtype: Woonhuis (dubbel huis)
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Strakke Stijl
Bouwjaar: 1670
Architect: Adriaan Dortsman?
Opdrachtgever: Pieter Schaep
(21 afbeeldingen)
Dubbel huis gevel (bijna 15 m. breed) maar toch maar drie ramen, rechte lijst met trigliefen en raampjes, daarboven gesloten bakstenen attiek met opschrift 'Int Derde Vredejaer', sobere deur- en raamomlijstingen uit bouwperiode, dubbele stoep. Interieur: Plafondstukken van Jacob de Wit.
Keizersgracht 604 is een dubbel huis van slechts drie ramen breed en is daardoor zeldzaam (de meeste dubbele huizen hebben vijf ramen in de breedte). De zeer sobere lijstgevel heeft weinig versieringen waardoor de sobere deur en raamomlijsting en de dubbele stoep extra opvallen. Het is een strakke gesloten gevel met gaten: een typisch voorbeeld van de 'strakke stijl' in het Hollands classicisme, in zwang na 1670. Pieter Vlaardingerbroek schrijft het ontwerp toe aan de uitvinder van de 'strakke stijl', Adriaan Dortsman. De gevel lijkt sterk op die van Amstel 216, maar is in baksteen uitgevoerd. De rechte kroonlijst heeft trigliefen, daarboven bevindt zich een gesloten gemetseld attiek met opschrift "Int Derde Vredejaer"; het huis is gebouwd in het derde vredesjaar na de Tweede Engelse oorlog (1665-1667), dus 1670. Let op de wijze waarop het luik van de pakzolder in de gevel is weggewerkt: de asymmetrisch geplaatste pakhuisluik aan de rechterzijde verstoort de architectuur en is daardoor onzichtbaar weggewerkt. Op het houten luik loopt de fries van de kroonlijst door en er zijn zelfs nepstenen aangebracht. De hijsbalk was onmogelijk te verstoppen en daarom werd aan de linkerzijde ook een hijsbalk aangebracht.
Het dubbele huis bestaat uit enkele achter elkaar geplaatste dwarshuizen, dus niet zoals ook vaak voorkomt, naast elkaar geplaatste huizen die de nok loodrecht op de gracht hebben, soms met een dwarskap aan de voorzijde. De vroeg-17de-eeuwse dubbele huizen Singel 140-142 en Keizersgracht 123 hadden naast elkaar geplaatste kappen, terwijl Herengracht 170-172 al achter geplaatste kappen had. Keizersgracht 604 heeft zijn 17de-eeuwse kap behouden.
Het interieur heeft nog de 17de-eeuwse indeling. Kenmerkend is het centraal geplaatste gesloten trappenhuis: de trappen zijn door muren ingesloten, daartussen loopt de gang door. In de rechter-voorkamer bevindt zich een bijzonder belangrijk plafondstuk met Apollo met musicerende muzen van Jacob de Wit uit ±1730, gemaakt in opdracht van Agneta Bode-Bruyningh, overleden 1731, of de latere bewoner Mr. Jan Ham van den Ende. In negen vakken tussen de balken van een cassettenplafond zijn plafondstukken aangebracht. In het hoofdvak is Apollo met musicerende muzen afgebeeld. Ter weerszijden bevinden zich twee grote grisailles met putti die de nijverheid verbeelden en putti die de faam voorstellen. Het bijbehorende schoorsteenstuk, toegeschreven maar vermoedelijk niet van Jacob de Wit, werd in de oorlog geroofd en is sindsdien zoek.
Gebruikte literatuur:
- J.C. Breen. 'Geschiedenis van het huis 'In't Derde Vredejaer', Keizersgracht 604'. Jaarboek Amstelodamum 17 (1919): p. 73-79
- R. Meischke, H.J. Zantkuijl, W. Raue en P.T.E.E. Rosenberg. Huizen in Nederland. Amsterdam. Zwolle, 1995: p. 67
- Willem te Slaa e.a. Ferdinand Bol, het huis, de collectie, de kunstenaar. Amsterdam, 2017
- Pieter Vlaardingerbroek. Adriaan Dortsman 1635-1682. De ideale gracht. Zwolle, 2013: p. 28
- Ons Amsterdam, april 2016: p: 46
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 2669
Adres: Keizersgracht 604
Adressen: Keizersgracht 604
Inschrijvingsdatum: 17-06-1970
Redengevende omschrijving: Dubbel HUIS (1670, INT DERDE VREDEIAER) met gevel van drie traveeën met zandstenen hoeklisenen, deuromlijsting en triglyfenlijst en bakstenen attiek. Empire deur en bovenlicht.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: augustus 2020