Amsterdam Monumentenstad

Keizersgracht 524

Huisnaam: Het Geloof
Adres: Keizersgracht 524
Oud adres: CC730, wijk 56, klein nr. 639, kadaster I1723, verponding 3151
Postcode: 1017EK
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Lodewijk XV
Bouwjaar: 1670, 1758, 1800±
Opdrachtgever: Pieter van Zuijlen (1670), Nicolaas Doekscheer en Elisabeth Groen (1758)

(15 afbeeldingen)

Keizersgracht 524. Lijstgevel met gesloten attiek.

Keizersgracht 524 vormde oorspronkelijk met 520 en 522 een ensemble met de namen 'Hoop', 'Liefde' en 'Geloof' onder één gemeenschappelijke gevel, gebouwd in opdracht van zijdeverver Pieter van Zuijlen. De ontstaansgeschiedenis gaat terug op de uitgifte van de bouwkavels op 15 december 1667. Erven 4 en 5 van elk 26 voet breed werden gekocht door Pieter van Zuijlen, erven 2 en 3, ook elk 26 voet, door timmerman Gerrit Jacobsz (Keizersgracht 518) die veel panden in de Vierde Uitleg heeft gebouwd. Het kwam in 1669 tot een grondaankoop van een-derde van de kavels van Gerrit Jacobsz door Pieter van Zuijlen, waardoor zijn bouwgrond werd vergroot van 14,7 naar 19,6 m. Hierop bouwde hij in 1670 drie huizen, elk 6,5 m breed. Op een tekening uit het Kleine Grachtenboekje is te zien dat deze een gemeenschappelijke gevel kregen. De panden zijn echter meermaals verbouwd waardoor ze nu een individueel karakter dragen. Keizersgracht 524, 'Het Geloof', werd in 1743 verkocht aan Nicolaas Doekscheer. Hij liet het huis verbouwen, zowel inwendig (stucwerk in de gang) als uitwendig (een nieuwe, hogere gevel), en ging er wonen met zijn vrouw Elisabeth Groen.

De lijstgevel heeft sindsdien een rechte kroonlijst (met consoles en raampjes) met daarboven een inmiddels verdwenen attiek met een groot beeld van de personificatie van het Geloof (vergelijkbaar met De Hoop van Keizersgracht 209). Rond 1800 is de attiek versoberd en verdween het beeld. Uit die periode dateert ook het snijraam met lantaarn.

Nicolaas Doekscheer kocht ook Keizersgracht 526 ook twee huisjes in de Kerkstraat achter de kavels van Keizersgracht 524 en 526. Hij liet ze slopen om plaats te maken voor een koetshuis (Kerkstraat 61). Aan de tuinzijde kreeg het koetshuis een fraaie schijngevel met beelden en attiek in Lodewijk XV-stijl. Het is een blinde muur (zonder ramen), zodat de koetsier niet in de tuin van zijn werkgever kon kijken.

In deze muur zijn twee nissen aangebracht met de beelden Ceres en Hercules. Op de rechte lijst staat een attiek met middenstuk. Voor het koetshuis staat ook nog een tuinhuis, waarop oorspronkelijk ook beelden stonden, Geloof en Hoop, en een reliëf met de Liefde. Dit is de zien op een schilderij van Hendrik Keun (1738-1787) in het Rijksmuseum, waarop vermoedelijk ook Nicolaas Doekscheer en Elisabeth Groen staan.

In 1976 werd het koetshuis gerestaureerd. Toen werd een nieuwe balustrade met middenstuk op de kroonlijst van het koetshuis geplaatst. Deze nieuwe attiek is gemaakt door beeldhouwer Hans 't Mannetje, op basis van het schilderij van Hendrik Keun. Ook de twee sierschoorstenen van het koetshuis werden teruggebracht. Helaas werd de versiering van het tuinhuis niet teruggebracht.

Gebruikte literatuur:

• Mireille Dosker en Nanette de Jong. 'Openheid in het gesloten bouwblok. Tuinhuizen aan de Heren- en Keizersgracht.' Jaarboek M&A 3 (2004): p. 25-33
• I.H. van Eeghen. 'De restauratie van Kerkstraat 61'. Maandblad Amstelodamum 58 (1971): p. 40-45
• P.M. Fischer. Ignatius en Jan van Logteren, Beeldhouwers en stuckunstenaars in het Amsterdam van de 18de eeuw. Alphen aan de Rijn, 2005: p. 360
• Paul Spies e.a. Het Grachtenboek. Den Haag, 2001: p. 192

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 2636
Adres: Keizersgracht 524
Adressen: Keizersgracht 524
Inschrijvingsdatum: 17-06-1970
Redengevende omschrijving: Pand met gevel (XVIIIc) onder rechte lijst (eind XVIII/begin XIX). versierde stoep, gesneden Louis XV deur, snijraam met lantaren XIX A.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]