Keizersgracht 444-446 
Adres: Keizersgracht 444-446
Oud adres: 446: HH444, wijk 33, klein nr. 599, kadaster E3225, verponding 5865
Postcode: 1016GD
Gebouwtype: Woonhuis (dubbel huis)
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Lodewijk XIV
Bouwjaar: 1725±, 1758
Architect: Hendrik van Oord?
Opdrachtgever: Thomas Hope (1758)
Restauratie: 1993
(15 afbeeldingen)
De geheel zandstenen lijstgevel heeft een rechte lijst met gesloten balustrade met middenverhoging en vazen en veel decoratief beeldhouwwerk over gehele gevel, waaronder raamomlijstingen en gebogen lijsten boven ramen. De middentravee van het vijf-raams-brede gevel is geaccentueerd, waarboven zich de middenverhoging op de attiek bevindt. In 1758 werd het twee-raams-brede buurpand nr. 444 in stijl erbij getrokken, maar zonder versieringen. De dubbele stoep, gesloopt in 1881, is in 1993 herbouwd.
Deze voor Amsterdam bijzondere en rijk versierde gevel in Lodewijk XIV-stijl doet Zuidduits aan door de frontons boven de vensters (vergelijkbaar is Frederiksplein 10). De middentravee is geaccentueerd. Opvallend zijn de saterkoppen in de raamomlijsting op de 1ste verdieping, met daaronder klauwepoten. De vogeltjes-figuren en het fruit beëindigen deze klauwstukken bovenaan. De raamomlijsting op de 2de verdieping heeft echter mannenkoppen. De vensters worden afgedekt met kroonlijsten die hol-bol-gebogen zijn en waarin palmetten, maskers en caesarkoppen verwerkt zijn. De consoles van de kroonlijst hebben aan de onderzijde vrouwenkoppen. De gesloten balustrade bevat zowel S- als X-vorige voluten. De ontwerper van deze gevel is mogelijk Hendrik van Oord (1689-1754) die in 1728 een boek ontgaf waarin een tekening van de gevel staat. Het boek doet vermoeden van Van Oord les in bouwkunde gaf. Als hij niet de ontwerper was, dan zal hij de opdrachtgever of de uitvoerende steenhouwer adviezen hebben gegeven. In de middenverhoging staat op de tekening van Van Oord de tekst "Non sine palade", oftewel Zelden zonder opspraak".
Het al rijke pand werd in 1758 aan de rechterzijde vergroot met het buurpand dan een in stijl aangepaste gevel zonder ingang kreeg, waardoor de symmetrie van de gevel werd verstoord.
De opdrachtgever van de verbouwing en vergroting van 1758 was Thomas Hope (1704-1779). Hij kocht in 1758 drie panden, nr. 444, 446 en 448. In nr. 448 ging zijn neef Henry Hope (1735-1811) wonen. In de tuin van nr. 446 bouwden zij een kantoor voor hun handelsfirma. Daarachter werd aan de Prinsengracht een complex gebouwd, bestaande uit pakhuizen, stallen en koetshuizen (restanten van dit complex zijn Prinsengracht 611 en Prinsengracht 617). Aan de Calvaarsgang kwam een poort, die toegang gaf tot een binnenplein tussen kantoor en woonhuis. Daar konden de goederen worden op- en afgeladen. De firma Hope en Co. is een goed voorbeeld van een aantal Amsterdamse firma's die zich in de 2de helft van de 18de eeuw niet alleen meer met handel bezighielden, maar steeds meer in kredietverlening gingen doen, bijvoorbeeld aan buitenlandse vorsten. Zo financierde de firma Hope en Co. de Franse en Pruisische oorlogen. Eén van de redenen waarom de handel in de 2de helft van de 18de eeuw overeind bleef en zich zelfs nog gunstig ontwikkelde, was de beschikbaarheid van goedkoop kapitaal in Amsterdam. Vanaf de jaren veertig komt een stroom van Nederlands kapitaal naar het buitenland op gang. Bij de welgestelde bovenlaag werden obligatieleningen afgesloten, door Amsterdamse firma's als Deutz, Pels, Clifford en Hope. Er trad daarmee een verschuiving op van goederenhandel naar financiële diensten. Toch verbraken deze firma's nooit de band met de goederenhandel. Zo verscheepte de firma Hope grote hoeveelheden hout van het Oostzeegebied naar Amsterdam.
Henry Hope was geboren in 1735 geboren in Braintree (Massachusetts) en was zes jaar in de leer bij een bank in Londen. In 1762 trok hij naar zijn oom Thomas in Amsterdam en werd, tegenlijk met zijn neef John, opgenomen in de firma van Thomas Hope, de vader van John, onder de nieuwe naam Hope & Co. Weldra werd hij de belangrijkste persoon in het bedrijf. Henry participeerde vanaf 1782 voor ongeveer een derde in de firma. Hij beschikte over goede contacten met mannen in Verenigde Staten, zoals met Benjamin Franklin, Thomas Jefferson en John Adams, eveneens afkomstig uit Braintree. Vooral onder leiding van Henry Hope ontwikkelde de firma zich in het laatste kwart van de 18de eeuw tot het meest toonaangevende bankiershuis van Amsterdam en misschien zelfs van Europa. Hij beheerde een indrukwekkende schilderijencollectie, die voor een groot deel door John, de zoon van Thomas, was verzameld. John Hope stond voornamelijk bekend als verzamelaar van schilderijen en woonde van 1772 tot 1782 in het huis van zijn vader: Keizersgracht 444.
In 20ste eeuw was in het bankiershuis van de firma Hope de Openbare Bibliotheek gevestigd, die later nieuwbouw kreeg aan de Prinsengracht, hier vlak achter. In 1993 is het grachtenhuis een appartementencomplex geworden onder de naam "De Witte Keizer".
Gebruikte literatuur:
- Geschiedenis van Amsterdam, deel II-2: p. 226-230
- R. Meischke, H.J. Zantkuijl, W. Raue en P.T.E.E. Rosenberg. Huizen in Nederland. Amsterdam. Zwolle, 1995: p. 81
- H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 508
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 2605
Adres: Keizersgracht 444-446
Adressen: Keizersgracht 444 A B C D E F G H K
Inschrijvingsdatum: 17-06-1970
Redengevende omschrijving: Pand met zandstenen gevel onder rechte lijst en attiek (1758); gevellantaren.
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 2606
Adres: Keizersgracht 444-446
Adressen: Keizersgracht 446 A B C D E F
Inschrijvingsdatum: 17-06-1970
Redengevende omschrijving: Dubbel huis met gebeeldhouwde zandstenen gevel onder rechte lijst met consoles en attiek, voorzien van vensteromlijstingen (XVIIIa/plm 1725); deur uit 1881.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: februari 2020