Amsterdam Monumentenstad

Herengracht 408

Adres: Herengracht 408
Oud adres: II397, wijk 55, klein nr. 524, kadaster E4120, verponding 2813
Postcode: 1017BX
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl: Hollands Classicisme
Bouwjaar: 1665
Architect: Justus Vingboons
Restauratie: 1972

(20 afbeeldingen)

Herengracht 408

In 1665 werden vijf woonhuizen naast elkaar gebouwd met dezelfde halsgevels in de stijl van het Hollands classicisme, van links naar rechts de nummers 408, 406, 404, 402 en 400. Het ontwerp wordt toegeschreven aan Justus Vingboons, de broer van de bekendere Philips Vingboons. Het betreft oorspronkelijke bebouwing: de eerste huizen op deze plaats in de vierde stadsuitleg van 1663. Van de vijf halsgevels hebben er echter slechts twee hun oorspronkelijke toppen behouden, waaronder dit pand.

De zandstenen halsgevel heeft een middenrisaliet van één raamas die helemaal doorloopt tot in de hals, bekroond door gebogen topfronton. De klauwstukken zijn fraai gebeeldhouwd. Er bevindt zich tevens een omlijst raampje en een jaarlint met verguld jaar onder hijsbalk. Boven de ramen zijn frontons aangebracht. De eind-18de-eeuwse verbouwing waarbij de stoep verdween en de ingang werd verplaatst naar straatniveau is in 1972 teruggedraaid. Toen is de stoep herbouwd en het fraaie snijraam boven de opnieuw gemaakte ingang ingebracht.

Interieur: het huis heeft een waardevol interieur in Lodewijk XV-stijl uit 1752. Er is een zaal met vergulde houten lijsten, een witmarmeren schouw en een stucwerkplafond. De trap heeft gesneden balusters. De voorkamer dateert echter uit de verbouwing in circa 1780/90 en heeft een vormgeving in Lodewijk XVI-stijl. De fraaie deuren hebben deurstukjes van Jan Bulthuis (1750-1801). Overigens werd de voorkamer bij deze eind-18de-eeuwse verbouwing, waarbij de ingang op de beletage verdween, over de volle breedte van het huis gemaakt. Dit kon bij de verbouwing van 1972 niet worden teruggedraaid. Men valt nu met de deur in huis.

Opmerkelijk is dat dit huis een zandstenen achtergevel heeft. Dit is in Amsterdam zeer zeldzaam: doorgaans zijn achtergevels gemetseld.

Gebruikte literatuur:

• Hans Tulleners. De Gouden Bocht. 21 monumenten aan de Amsterdamse Herengracht. Open Monumentendag 1989. Amsterdam, 1989: p. 49
• Hans Tulleners en Peter Quatfass. Amsterdamse stijlkamers binnen de Singelgracht. Verborgen interieurs van werelderfgoedstad Amsterdam. Amsterdam, 2023: p. 42-43

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1839
Adres: Herengracht 408
Adressen: Herengracht 408
Inschrijvingsdatum: 21-05-1970
Redengevende omschrijving: PAND met zandstenen halsgevel (1665) met middenrisaliet, onder de top van versiering beroofd. Gelaagde onderpui XVIIId. Empire roedenverdeling. Inwendig o.a. voorkamer hoofdverdieping met Louis XVI betimmering en plafond

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]