Oudezijds Achterburgwal 173 
Adres: Oudezijds Achterburgwal 173
Oud adres: B235, wijk 9, klein nr. 33, kadaster G2403, verponding 2357
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwjaar: 1641, 2de kwart 18de eeuw, 4de kwart 18de eeuw
Opdrachtgever: Paulus Bisschop (1641)
Bewoners: Cornelis Claesz Anslo en Aaltje Gerrits Schouten
(17 afbeeldingen)
In de kern 17de-eeuws huis onder een rechte lijst met trigliefen en consoles uit de late 18de eeuw. Fraaie stoep met balusters in Lodewijk XVI-stijl 4de kwart 18de eeuw. Gesneden deuromlijsting, deur, -kalf, snijraam, -hek en lantaarnarm allemaal eind 18de eeuw. Empire roedenverdeling. Interieur: Gang met stucwerk eind 18de eeuw, fraaie ovale trap in Rococo-stijl.
In 1641 werd aan de OZ Achterburgwal op grond van het Sint Jorishof een huis gebouwd dat vermoedelijk al in hetzelfde jaar werd betrokken door de 49-jarige doopsgezinde predikant Cornelis Claesz Anslo (1592-1646) en zijn drie jaar oudere vrouw Aaltje Gerrits Schouten (1589-1657). Op 1 april 1642 werd het huis door Paulus Bisschop verkocht aan Cornelis Claesz Anslo. We kennen het echtpaar Anslo van het bekende schilderij van Rembrandt uit 1641 (Gemaldegalerie, Berlijn). Het echtelijk portret is door Rembrandt op een geheel nieuwe wijze gerealiseerd: de prediker predikt (zie zijn handgebaar) terwijl zijn vrouw toehoort. Merk de evenwichtige compositie op: de vrouw vormt het tegenwicht van het stilleven links. De Bijbel is eveneens geportretteerd. Daar gaat het om in het geloof: niet de kerk, maar het woord. Dat is door Rembrandt knap gevisualiseerd door Anslo's geopende mond en zijn sprekende handgebaar. Het enigszins van onderaf geziene perspectief doet vermoeden dat het schilderij voor een plaats hoog aan de wand was bedoeld. Joost van den Vondel dichtte over Cornelis Anslo: "Ay, Rembrant, maal Cornelis stem. / Het zichtbre deel is 't minst van hem: / 't Onzichtbre kent men slechts door d' ooren. / Wie Anslo zien wil, moet hem hooren".
Op 30 augustus 1646 werd Cornelis Claesz Anslo begraven in de Nieuwe Kerk, "komende van 'd' O. Achterburch". Na de dood van haar man verhuisde zij naar een kleiner huis op de Achterburgwal bij de Stoofsteeg. De familie Anslo is ook bekend van het Anslofje in de Jordaan, dat door Anslo's vader was gesticht in 1626.
Gebruikte literatuur:
- I.H. van Eeghen. 'De restauratie van het voormalige Anslohofje.' Maandblad Amstelodamum 56 (1969): p. 199-205
- L.C.J. Frederichs. 'De schetsbladen van Rembrandt voor het schilderij van het echtpaar Anslo'. Maandblad Amstelodamum 56 (1969): p. 206-211
- Ernst van de Wetering. Rembrandt. Zoektocht van een genie. Zwolle, 2006: p. 18
- Mariët Westermann. De schilderkunst van de Republiek. Alphen a/d Rijn, 1996: p. 142
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 57
Adres: Oudezijds Achterburgwal 173
Adressen: Oudezijds Achterburgwal 173 A B C D E F G
Inschrijvingsdatum: 26-03-1970
Redengevende omschrijving: Huis (1641) met gevel onder rechte triglyphenlijst met consoles (XVIIId) versierde stoep (plm 1750) met drie Lod. XIV balusters. Gesneden deuromlijsting, deur, -kalf, snijraam, -hek en lantaarnarm XVIIId roedenverdeling empire.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: juni 2023