Amsterdam Monumentenstad

Dam 16

Naam: De Groote Club
Adres: Dam 16
Oud adres: E209, wijk 24, klein nr. 19, kadaster F3646, verponding 2848
Postcode: 1012NP
Gebouwtype: Vereniging/horeca
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Nieuw historiserende stijl
Bouwjaar: 1912-1914
Architect: Th. G. Schill, D.H. Haverkamp en D.F. Slothouwer

(4 afbeeldingen)

Dam 16

De Sociëteit de Groote Club waarvan de gevels in 1912 werden ontworpen door Slothouwer verving een voorloper uit 1870. Het ontwerp vertegenwoordigt de conservatieve bouwstijl bekend als Um 1800, die een reactie vormde op het rationalisme in de bouwstijl, waarvan bijvoorbeeld H.P. Berlage een vertegenwoordiger was. (Ook de Bijenkorf en de Effectenbeurs zijn in deze bouwstijl opgetrokken.) Het sociëteitsgebouw huisvestte de op handel en koopmanschap geörienteerde Groote Club uit 1872. Het gebouw bood ook onderdak aan de allereerste telefooncentrale van Amsterdam, die van de 'Nederlandsche Bell-Telephoon Maatschappij' (tot 1896). De Club fuseerde in 1922 met Doctrina et Amicitia (leren en vriendschap), een patriottisch leesgezelschap opgericht in 1788. In 1931 werd het pand van D&A in de Kalverstraat (4-8) met dat van de Groote Club verenigd.

Tijdens de Duitse bezetting werd het pand door de bezetter overgenomen en verkocht aan verzekeringsbedrijf De Nederlanden van 1845. Het werd een onderkomen van de Kriegsmarine. De Groote Club kon het pand na de oorlog huren, maar in 1975 werd de huur te hoog en volgde een fusie met de Industrieele Club (Dam 25-27). Het gebouw kreeg een andere functie als kantoorgebouw.

Op de gevel van het gebouw is een plaquette aangebracht die herinnert aan 7 mei 1945, toen Duitse soldaten vanuit de sociëteit met een machinegeweer schoten op een menigte op de Dam. Daarbij kwamen enkele tientallen mensen om het leven.

MIP-nummer: 13014
Functie: Sociëteit
Architect: Slothouwer, Schill, Haverkamp
Jaartal: 1912-1914
Bouwstijl: Traditionalisme

Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518419
Adres: Dam 16
Adressen: Dam 16 ;Kalverstraat 2 ;Paleisstraat 1 ;Paleisstraat 3 ;Paleisstraat 5
Inschrijvingsdatum: 02-09-2002
Redengevende omschrijving: Inleiding. Op de hoek van Dam, Kalverstraat en Paleisstraat in 1912-1914 tot stand gekomen SOCIETEITSGEBOUW met woning en drie afzonderlijke winkels gelijkstraats, naar een ontwerp in 'Um 1800'-stijl van Schill & Haverkamp in opdracht van de Vereeniging 'De Groote Club' bij monde van mr. Aug. Philips jr. N.B. In 1931 vond er een uitbreiding plaats door verbouwing van de percelen van 'Doctrina et Amicitia' en afbraak van het tussenliggende pand in de Kalverstraat. In 1980 verscheen op de benedenverdieping een vestiging van de Rabobank. Ook zetelen hier op de verdiepingen een aantal krantenredacties van NRC en Algemeen Handelsblad. Omschrijving. Op een nagenoeg rechthoekige plattegrond gerealiseerd societeitsgebouw bestaande uit een begane grond, tweeverdiepingen en schilddaken bedekt met leien. Boven de afgeschuinde hoek een tentvormig rond en afgeknot dak. Een rechte overstekende gootlijst aan de onderzijde voorzien van gootklossen. Licht risalerende gevel wordt op de verdiepingen verticaal geleed door tussen het donkere baksteen geplaatste natuurstenen banden. Gebosseerd in natuursteen uitgevoerde begane grond op hardstenen basement met grote rondboogvormige openingen welke zijn voorzien van sluitstenen. De bogen rusten op zware posten. Over een groot deel van de eerste verdieping lopend balkon met ijzeren sierbalustrade tussen hardstenen posten. De balkons rusten op zware decoratieve consoles. Resterende vensteropeningen voorzien van Frans balkon en ijzeren sierbalustrade. Rechthoekige vensteropeningen waarvan sommige met natuurstenen omlijsting. Vierkante vensteropeningen op tweede verdieping voorzien van kruiskozijnen. Sommige voorzien van natuurstenen omlijsting. Boven de goothoogte een attiek van dakvensters van verschillend formaat, alle voorzien van een getoogd fronton. Interieur ingang Paleisstraat in voornamelijk Neo-Grec. Tochtportaal met tongewelf waarin cassettenplafond in stuc met decoratieve voorstellingen in de cassetten. Hal met trappehuis. Gipsen beelden op sierconsoles. Lichtkap met glas-in-lood raam in Jugendstil. Vier bronzen lamphouders aan plafond. Waardering. Voormalig societeitsgebouw met deels nog oorspronkelijk aanwezig interieur van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-culturele ontwikkeling als exponent van het toentertijd bloeiende verenigingsleven alsmede van architectuurhistorische waarde vanwege de esthetische kwaliteit van het gevelontwerp. Eveneens van belang vanwege de situationele waarde als entree naar de Kalverstraat.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]