Korte Prinsengracht 9 
Adres: Korte Prinsengracht 9
Oud adres: TT102, wijk 52, klein nr. 27, kadaster D6271, verponding 1549
Postcode: 1013GN
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl:
Hollands Classicisme
Bouwjaar: 1653
Architect: Pieter Cornelisz.
Eigendom: Stadsherstel 1959
Restauratie: 1966
(7 afbeeldingen)
Pilaster-halsgevel, "klein model Vingboonsgevel", driehoekig topfronton, zolderlichten met traditionele boogjes en leeuwenmaskers, tot in hals doorlopende Ionische pilasters, klauwstukken lijken nog op die uit de Hollandse Renaissance (evenals de zolderlichten), kleine festoen aan kapitelen, festoen onder zolderraam, gevelsteen St.Jan's Lam, jaartalsteen, hoge houten onderpui.
De halsgevel wordt gebouwd in de periode ±1640-±1775 en is typisch Amsterdams. De halsgevel ontstaat in de 17de eeuw onder invloed van het Hollands classicisme uit de trapgevel: in feite bestaat de halsgevel uit een enkele trap, waarbij de rechte hoeken van negentig graden worden gevuld met een ornament, zgn. klauwstukken. Pionier was Philips Vingboons. Op twee afwijkende manieren werden de voorbeelden van Vingboons nagevolgd. Op eenvoudiger huizen verschijnt een pilaster-halsgevel, eenvoudig uitgevoerd in baksteen met enkele sobere ornamenten. Dit type halsgevel wordt wel een klein type Vingboons-imitatie, een miniatuur-Vingboons, genoemd. Zantkuijl sprak in dit verband van ‘aannemersclassicisme’: een navolging van Vingboons door eenvoudige meester-timmerlieden en metselaars. De gevel van dit pand is een goed voorbeeld van aannemersclassicisme. De middelste pilasters lopen in de hals door. Wat Vingboons zelf nooit zou doen, is de toepassing van pilasters van verschillende lengte naast elkaar. Deze gevel is vermoedelijk ontworpen door meester-metselaar Pieter Cornelisz. die ook de buurpanden bouwde, Korte Prinsengracht 5 en 7.
Gebruikte literatuur:
- 'Drie restauraties aan de Korte Prinsengracht'. Maandblad Amstelodamum 54 (1967): p. 38-40
- H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 347
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 4693
Adres: Korte Prinsengracht 9
Adressen: Korte Prinsengracht 9 2,3,H
Inschrijvingsdatum: 15-09-1970
Redengevende omschrijving: Pand met pilaster-halsgevel met gevelsteen (1653).
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: mei 2017
