Korte Prinsengracht 5 
Adres: Korte Prinsengracht 5
Oud adres: TT100, wijk 52, klein nr. 29, kadaster D6273, verponding 1547
Postcode: 1013GN
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Trapgevel
Bouwstijl:
Amsterdamse Renaissance
Bouwjaar: 1652
Architect: Pieter Cornelisz.
Eigendom: Stadsherstel 1959
Restauratie: 1966
(12 afbeeldingen)
Hoekhuis, late trapgevel in Amsterdamse renaissance-stijl met toppilaster, gebouwd door Van Marcken (zie Haarlemmer Houttuinen 65), blinde nissen naast zolderluik, hoge houten onderpui, gevelsteen De Ouden Amsterdammer en hoekstenen in fries, herbouwd in 1964.
De huizen Korte Prinsengracht 5 t/m 13 zijn vermoedelijk gebouwd door metselaar en steenkoper Pieter Cornelisz. In 1647 werd hij lid van het metselaarsgilde. In 1652 bouwde hij Haarlemmer Houttuinen 63 (voor zichzelf), waarschijnlijk ook nr. 65 en het hoekpand Korte Prinsengracht 5. In 1653 ging hij verder en bouwde Korte Prinsengracht 7, 9 en 11. Vermoedelijk zullen deze drie huizen dezelfde halsgevel hebben gehad als nr. 9 nog heeft. Een trapgevel als deze was in 1652 al behoorlijk ouderwets. Op basis van de kleding van de figuur op de gevelsteen dateerde de Rijksdienst het pand dan ook op ca. 1620, een datering die op stilistische gronden klopt met de trapgevel. Bij de restauratie kwam echter het veelzeggende onderschrift D'Ouden Amsterdammer' tevoorschijn. Het lijkt merkwaardig dat een meester-metselaar in 1652 nog ouderwetse trapgevels bouwde en een jaar later met meer eigentijdse halsgevels kwam. Voor zichzelf bouwde deze meester-metselaar conservatiever dan hij dat voor de markt deed, zoals bij de buurpanden, waar moderne gevels verrezen. De panden 7 en 9 naast het hoekpand aan de Korte Prinsengracht hebben een onderverdeling in beneden- en bovenwoningen. De spiltrap op de gebruikelijke plaats in het 17de-eeuwse huis wordt gedeeld door de beneden- en bovenwoningen: de spil van deze spiltrap loopt door alle woningen heen.
In de periode 1964-1966 werden de panden gerestaureerd door architect Y. Kok in opdracht van Stadsherstel. Het hoekpand was zo vervallen dat het met hergebruik van de afkomende bouwmaterialen werd herbouwd.
Gebruikte literatuur:
- 'Drie restauraties aan de Korte Prinsengracht'. Maandblad Amstelodamum 54 (1967): p. 38-40
- Marlin Burkunk. 'Toets en proef der loffelijker bouwkonst'. Stadsherstel op de Wallen en in de Haarlemmerbuurt. Open Monumentendag 1996, Amsterdam, 1996: p. 150
- H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 347
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 4690
Adres: Korte Prinsengracht 5
Adressen: Haarlemmer Houttuinen 65 A;Korte Prinsengracht 5
Inschrijvingsdatum: 15-09-1970
Redengevende omschrijving: Hoekhuis met trapgevel, versierd met grote boogblokken (XVIIa/b); gevelsteen; geblokte pui (XVIII).
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: maart 2017