Palmgracht 73-79 
Adres: Palmgracht 73-79
Oud adres: 73: QQ860, wijk 51, klein nr. 43, kadaster D1748, verponding 1208
79: QQ857, wijk 51, klein nr. 40, kadaster D1746
Postcode: 1015HL
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwjaar: 1ste helft 19de eeuw, 1899
Restauratie: Aristoteles 1972
(9 afbeeldingen)
Vroeg-19de-eeuwse lijstgevel-tweeling met topgevel boven lijst. Ingangspartij met drie deuren en stoep met houten trappen; middendeuren ontsluit bovenwoningen. In de stoep was een doorgang naar een gang naar de inpandige huizen met nr. 75-77.
De door Geurt Brinkgreve opgerichte Stichting Aristoteles maakte het mogelijk dat particulieren financieel konden deelnemen aan de restauratie van de historische binnenstad. Het werden 'zelfbewoningsprojecten' genoemd. De deelnemers mochten zelf de panden bewonen waarvan ze de restauratie meebetaalden. Enkele hypotheekbanken waren bereid een financieringsregeling te treffen waardoor de deelnemers niet alles met eigen geld hoefden te betalen. Op die manier werd niet alleen bijgedragen aan de restauratie van de binnenstad, maar kwam men ook in aanmerking voor een woning in een gerestaureerd binnenstadsmonument.
Een goed voorbeeld is de panden Palmgracht 73-79 en 81-83, die in 1971 wegens bouwvalligheid werden ontruimd. Er werden in 1972 door de architecten Mol en Ronstadt, in opdracht van de Stichting Diogenes, in totaal 12 woningen gerealiseerd voor de stichting Aristoteles. De panden op nr. 73-79 waren vroeg-19de-eeuwse volkswoningen in een dubbel-pand met drie deuren, links en rechts voor de woningen op de beletage, terwijl de middelste deur toegang gaf tot een trap, voerend over de daar terugwijkende bouwmuur, maar de bovenwoningen. Door een lage gang onder de stoep door kwam men bij twee inpandige huizen achter de keuken-uitbouwen. De kelders waren apart verhuurd. Er heeft een verbouwing plaatsgevonden in 1899. Geurt Brinkgreve schreef in De Lamp van Diogenes: "Dergelijke huizen doen door het vernuft waarmee de beperkte ruimte is ingedeeld denken aan scheepsbouw. Trappen, deuren en kastjes zijn zo geplaatst dat elke vierkante meter is benut. Daarom lenen de oude gezinswoningen wanneer zij in hun oorspronkelijke functie versleten zijn, zich goed voor restauratie tot compacte binnenstadsflats voor alleenstaanden en studerende of buitenshuis werkende echtparen." De oorspronkelijke indeling werd grotendeels gehandhaafd, al werd het souterrain vooraan een berging gemaakt en achteraan bij de benedenwoningen getrokken. De zolder die oorspronkelijk gemeenschappelijk was, werd bij de bovenste woningen getrokken.
Andere voorbeelden van door de Stichting Aristoteles gerealiseerde restauraties c.q. nieuwbouw zijn: Bethaniëndwarsstraat 18, Herengracht 43-45, Lindengracht 12, Lindengracht 49-53, Prinsengracht 562-564 en Raamgracht 17.
Gebruikte literatuur:
- 'Het project Palmgracht'. De Lamp van Diogenes 20 (maart 1972)
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 4067
Adres: Palmgracht 73-79
Adressen: Palmgracht 73 ;Palmgracht 75 ;Palmgracht 77 ;Palmgracht 79
Inschrijvingsdatum: 27-08-1970
Redengevende omschrijving: Twee een complex beneden- en bovenwoningen vormende panden met gevel (midden 19e eeuw) onder rechte lijst waarboven loden dakafsluitingen. Goede roedenverdeling in de vensters, houten stoeptrappen in Jordaantrant.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: maart 2022
